Ο Rick Lowe ήρθε πρώτη φορά στην Αθήνα από το Χιούστον στα τέλη Ιουνίου του 2015 µε την ευκαιρία ενός φιλανθρωπικού συνεδρίου που πραγµατοποιήθηκε στη Βουλιαγµένη, ένα παραθαλάσσιο προάστιο που απέχει είκοσι χιλιόµετρα από το κέντρο της πόλης. Αποφασισµένος να γνωρίσει την ελληνική πρωτεύουσα και τα περίχωρά της µε τον δικό του ρυθµό, έκανε αυτό που ξέρει να κάνει καλύτερα: περπάτησε. Χρειάστηκε περίπου τέσσερις ώρες για να φτάσει στην πλατεία Συντάγµατος µε τα πόδια. Μήνες αργότερα εξακολουθώ να µαθαίνω για τον ρόλο που παίζει το περπάτηµα στην τέχνη του.

Ο Lowe, ο οποίος γεννήθηκε στην Αλαµπάµα το 1961, έχει γίνει ευρύτερα γνωστός ως συνδηµιουργός του έργου Project Row Houses: πρόκειται για µια εν εξελίξει µεταµόρφωση ενός τµήµατος του διαµερίσµατος Third Ward της πόλης του Χιούστον, η οποία έχει ξεκινήσει εδώ και τουλάχιστον µία εικοσαετία. Ο µέντοράς του, ο καλλιτέχνης, ρακοσυλλέκτης και τοπικός «σοφός» Jesse Lott, πηγαίνει κάθε Σάββατο πρωί να παίξει ντόµινο στο γωνιακό σπίτι που γειτονεύει µε µια σειρά από µακρόστενες κατοικίες, γνωστές ως «shotgun houses», οι οποίες ανακαινίστηκαν για να φιλοξενούν έργα τέχνης αλλά και για να χρησιµεύσουν ξανά ως κατοικίες. Σε µια από αυτές τις συνευρέσεις, όπου παρευρέθηκα κι εγώ, διερωτήθηκα για τους δεσµούς που ενώνουν το Χιούστον, την Αθήνα και το Κάσελ. Κάθε πόλη έχει διαφορετικές κοινωνικές ανάγκες και γεννά διακριτές ευκαιρίες όταν συλλαµβάνεται σε επίπεδο δρόµου.

Στην Αθήνα, συνεργαζόµενος στενά µε την Κλέα Χαρίτου και την Έλλη Χρηστάκη, ο Lowe άνοιξε διάλογο για τις σηµαντικές πρωτοβουλίες που αναλαµβάνονται στον χώρο της τέχνης, του πολιτισµού, των επιχειρήσεων και της ανώτατης εκπαίδευσης, καθώς και στο πλαίσιο των δικτύων υποστήριξης για τις οµάδες µεταναστών και προσφύγων. Τους ζήτησε να στρέψουν την προσοχή τους στην πλατεία Βικτωρίας. Αυτό το ιστορικό χωνευτήρι της ελληνικής µεσαίας τάξης έχει σταδιακά µεταµορφωθεί, µετά τη µετακίνηση των εύπορων κατοίκων του στα προάστια κατά τη δεκαετία του 1970, σε ένα σύγχρονο πολιτισµικό σταυροδρόµι. Το καλοκαίρι του 2015 έγινε πρώτη είδηση, καθώς πληµµύρισε από πρόσφυγες αλλά και τους διακινητές τους. Σήµερα οι σκηνές έχουν φύγει, ωστόσο αν περπατήσει κανείς στην πλατεία µπορεί να ακούσει ελληνικά, αραβικά, αλβανικά, γαλλικά, φαρσί, πολωνικά, τουρκικά και σουαχίλι.

Οι άνθρωποι που αναζητούν σήµερα άσυλο και µια καλύτερη ζωή στο Κάσελ µπορεί να έχουν πρόσφατα περάσει από την πλατεία Βικτωρίας στην Αθήνα. Πολλοί άλλοι έφτασαν παλιότερα στη Γερµανία, στο πλαίσιο του σχεδίου προσέλκυσης εργατών-µεταναστών (Gastarbeiter) που ξεκίνησε στα µέσα της δεκαετίας του 1950, περίπου την εποχή που διοργανώθηκε η πρώτη documenta. Αναζητώντας το αποτύπωµα της ζωής των µεταναστών στον ιστό της πόλης µε τη βοήθεια της τοπικής ακτιβίστριας Ayse Güleç, ο Lowe βρήκε την πλατεία Halitplatz, όπου µια αναµνηστική πλάκα υπενθυµίζει τη δολοφονία ενός νεαρού Τούρκου, του Halit Yozgat, από τη νεοναζιστική οργάνωση Εθνικοσοσιαλιστικό Υπόγειο Ρεύµα (NSU). Μια δολοφονία που δεν ήταν µεµονωµένο περιστατικό: πρέπει λοιπόν να γίνει ακόµη πολλή δουλειά.

Monika Szewczyk