Για την Bonita Ely, που γεννήθηκε στην Αυστραλία το 1946 και δουλεύει στο Σίντνεϊ, ένα οικολογικό σύστηµα σηµαίνει αλληλεξάρτηση των διαφορετικών στοιχείων που το ένα στηρίζει και συντηρεί το άλλο. Όταν ένα οικολογικό σύστηµα βρίσκεται σε αρµονία είναι ισχυρό, ενώ όταν διαταράσσεται, εκδηλώνεται ο εύθραυστος χαρακτήρας του.

Το Murray River Project (Έργο για τον ποταµό Μάρεϊ, 1977-σε εξέλιξη) µαρτυρά τη µακροχρόνια αφοσίωση της Ely σε περιβαλλοντικά ζητήµατα. Πριν εγκατασταθούν οι άποικοι στον Μάρεϊ –το σηµαντικότερο σύµπλεγµα ποταµών στην Αυστραλία– η περιοχή ήταν ένας ιερός υδάτινος δίαυλος για τις κοινότητες των Αβορίγινων που ζούσαν στις όχθες. Σήµερα, ο ποταµός κινδυνεύει. Η πρόσφατη ενασχόληση της Ely σχετίζεται µε τη φωτογραφική καταγραφή του αποξηραµένου, µολυσµένου ποταµού, την αποτύπωση των λεπτοµερειών του µε απόλυτη ακρίβεια, όπως διαµορφώνονται από τις τοµές του περιβάλλοντος τοπίου· σκηνές που µοιάζουν σαν να έχει διαπραχθεί έγκληµα, µακάβριες σκηνοθεσίες ενός θανάτου που βρίσκεται σε εξέλιξη.

Η έρευνα της Ely σε τοποθεσίες που έχουν υποστεί οικολογική ζηµιά αποτελεί ένα σηµείο αφετηρίας για να αναλογιστούµε πώς µπορεί να κατανοηθεί το τραύµα τόσο στο πλαίσιο του περιβάλλοντος όσο και σε αυτό της κοινωνίας, της πολιτικής και του πολιτισµού. Η δουλειά της για την documenta 14, Memento Mori (Θυµήσου τον θάνατο), συνδυάζει τις τραυµατικές συνέπειες του πολέµου και του ξεριζωµού, αφενός, και την περιβαλλοντική µόλυνση, αφετέρου, σε δύο εγκαταστάσεις µεγάλης κλίµακας στην Αθήνα και στο Κάσελ.

Το πρώτο έργο, µια εκ νέου επεξεργασία της εγκατάστασης της Ely µε την ονοµασία Interior Decoration (Εσωτερική διακόσµηση, 2013-σε εξέλιξη), στρέφει την προσοχή του θεατή στις χρόνιες συνέπειες της διαγενεαλογικής διαταραχής του µετατραυµατικού στρες ως απόρροιας των πολέµων, η οποία διαµορφώνει τον ψυχολογικό ιστό της Αθήνας και του Κάσελ: της Αθήνας ως τοποθεσίας που βιώνει ένα βαθύ τραύµα σε επίπεδο οικονοµίας και ως χώρου µετάβασης ανθρώπων ανάµεσα σε Ευρώπη και Μέση Ανατολή και του Κάσελ ως προορισµού των Σύρων προσφύγων καθώς επίσης και έδρας ενός από τα µεγαλύτερα εργοστάσια κατασκευής αρµάτων µάχης και πυροµαχικών στη Γερµανία. Η εγκατάσταση τοποθετεί τη στρατιωτικοποίηση εντός του οικιακού χώρου και προβάλλει τον εγκλιµατισµό του στρατού στην οικιακή ζωή.

Η δεύτερη εγκατάσταση, µε τίτλο Plastikos Praegressus (2017), αναφέρεται σε µια (όχι και τόσο) φουτουριστική δυστοπία και περιγράφει επικείµενα σενάρια για θαλάσσια οικοσυστήµατα εφόσον η ρύπανση συνεχιστεί µε τον σηµερινό ρυθµό. Γλυπτά από τη θαυµαστή χλωρίδα και πανίδα των ωκεανών που κατάντησαν να τρέφονται µε πλαστικά απόβλητα από τους δρόµους, µε παραδείγµατα τις πόλεις του Σίντνεϊ, της Αθήνας και του Κάσελ, παρουσιάζονται δίπλα σε βοτανικές απεικονίσεις αυτών των νέων «ειδών». Οι τρεις πόλεις ενσωµατώνονται σε εκτυπωµένο και ψηφιακό υλικό για να φανεί η σύνδεση µεταξύ τους µέσα από τα ρεύµατα ωκεανών και ποταµιών, καταδεικνύοντας ότι η ζωή στη µια πλευρά του πλανήτη επηρεάζεται έντονα από τα απόβλητα της άλλης.

Μέσα από αυτές τις ισχυρές αναπαραστάσεις, η Ely προλειαίνει το έδαφος προκειµένου να κατανοήσουµε το οικολογικό ζήτηµα στο πλαίσιο της δια-οικολογίας: ένα δαιδαλώδες σύστηµα φυσικών και κοινωνικών φαινοµένων που εµφιλοχωρούν στα τοπία σε φυσικό και σε ψυχολογικό επίπεδο, σε κάθε περιβάλλον και σε παγκόσµια κλίµακα.

Hendrik Folkerts