Στο µυθιστόρηµά του Άντα (1969) ο Βλαντιµίρ Ναµπόκοφ γράφει: «Ίσως το µόνο πράγµα που υπαινίσσεται έµµεσα το Χρόνο είναι ο ρυθµός· όχι οι επαναλαµβανόµενοι χτύποι του ρυθµού αλλά η παύση ανάµεσα σε δύο τέτοιους χτύπους, η γκρίζα παύση ανάµεσα σε δύο µαύρους χτύπους: το Τρυφερό Διάλειµµα». 1 Οι ζωγραφικοί πίνακες και τα τυπωµένα έργα της Lala Rukh λειτουργούν µέσα σε αυτό το βασίλειο-χρονοκράτορα, µε το εικαστικό περιβάλλον τους να προσδιορίζεται από τον ρυθµό. Η εικαστικός καταλαµβάνει το διάστηµα ανάµεσα σε δύο σχήµατα κυµάτων που ακολουθούν τις ανεπαίσθητες µεταµορφώσεις του φεγγαρόφωτος, των αποχρώσεων της άµµου και της αρχαιολογικής τοπογραφίας, ενώ επίσης ασχολείται µε τα µέτωπα εναντίωσης συµµετέχοντας σε διαµαρτυρίες στους δρόµους και στο γυναικείο κίνηµα.
Η Lala γεννήθηκε το 1948 στη Λαχόρη του Πακιστάν και είναι επί σειρά δεκαετιών ενεργό µέλος του Women’s Action Forum (WAF) –µιας από τις σηµαντικότερες πλατφόρµες της νότιας Ασίας για τα δικαιώµατα των γυναικών του Νότου–, ενώ η καλλιτεχνική δουλειά της και ο ρόλος της ως εκπαιδευτικού διευρύνονται σταθερά και στον δηµόσιο χώρο. Μολονότι τα εικαστικά στοιχεία που προκύπτουν από το έργο της συχνά είναι εξαιρετικά µικρά, παρ’ όλα αυτά κάνουν διάλογο σε διάφορες κλίµακες. Καθώς η Lala σχεδιάζει χώρους, χαρτογραφεί ορίζοντες που αµφιταλαντεύονται ανάµεσα στο θεατό και στο αθέατο, στη διεύρυνση και στον περιορισµό, ενώ το λιτό ιδίωµά της θαρρεί κανείς ότι δρα από µόνο του, συχνά αποκαλύπτοντας στις παρτιτούρες της δηµιουργού µια κρυµµένη χορογραφία από κρυπτογραφηµένα σύµβολα. Αυτό είναι το δικό της εκφραστικό µέσο, µια πλειάδα καλλιγραφικών µορφών, ο µινιµαλισµός και η συµβολική γραφή.
Η Lala, µέσα από την εκπαίδευσή της στην ισλαµική καλλιγραφία και την ενδελεχή ενασχόλησή της µε τις µουσικές παραδόσεις απ’ άκρου εις άκρον της ινδικής υποηπείρου, ανέπτυξε ένα σύστηµα παραστατικής γραφής. Εξέχουσας σπουδαιότητας είναι η συµβολή της στην παρακολούθηση και στην αρχειοθέτηση του έργου του φορέα All Pakistan Music Conference, µιας πρωτοβουλίας που ξεκίνησε το 1959 από τον πατέρα της, τον καλλιτέχνη Hayat Ahmad Khan. Τα σχέδια της Lala αντικατοπτρίζουν τη ζωντάνια της µουσικής ερµηνείας, αποτυπώνοντας τις ηχητικές διακοπές και τις µελωδικές αλληλουχίες µέσω µιας σχηµατικής ευαισθησίας. Τα έργα αυτής της περιόδου αναζητούν να ζωντανέψουν εικαστικά το σταµάτηµα και το ξεκίνηµα που έχει ο χτύπος ενός κλασικού ινδουστανικού ρυθµού τάαλ που ονοµάζεται ρούπακ, µε δοµή επτά χτύπων. Το σχέδιο µετατρέπεται σε κίνηση, αποτυπώνοντας έτσι την έκταση του ρυθµού µέσα στον χρόνο και δηµιουργώντας µια σχηµατική οπτική σχέση µε την ταλάντευση ενός µουσικού οργάνου.
Natasha Ginwala
