Η κινηµατογραφική τέχνη της Bouchra Khalili (Καζαµπλάνκα, 1975) αξιοποιεί τα θεµελιώδη εργαλεία του κινηµατογράφου για να διευρύνει το πλαίσιο της ιστορίας και ως εκ τούτου να προσφέρει µια συνάντηση µε τις αιωρούµενες αλήθειες της παγκοσµιοποιηµένης πολιτικής κατάστασης. Την τελευταία δεκαετία η δουλειά της ακολουθούσε ένα ζευγάρι αλληλένδετων µορφών µέσα από τα χαλάσµατα και το λυκόφως των εθνών-κρατών. Αυτές οι µορφές είναι: 1) ο µετανάστης που µε τις ιστορίες, τις φωνές και τις πειστικές χειρονοµίες του ζωντανεύει το µοντάζ της Khalili και 2) ο µαχητικός διανοούµενος από τον Τρίτο Κόσµο, του οποίου η σοφία και η απείθεια προσδίδουν στις ταινίες της δηµιουργού µια αιχµηρή χροιά, ως απεικονίσεις µιας αόρατης εξέγερσης.
Στα πρώιµα έργα της σειράς αυτές οι σκηνές είναι εστιασµένες σε µία µορφή. Για παράδειγµα, η φηµισµένη εγκατάσταση της Khalili The Mapping Journey Project (Η αποτύπωση της διαδροµής, 2008-11) αποτελείται από οκτώ ξεχωριστά βίντεο που το καθένα παρουσιάζει κι από έναν µετανάστη να σηµειώνει επάνω στον χάρτη τη διαδροµή που διάνυσε από το Μαγκρέµπ ή από το Μπανγκλαντές για να φτάσει την Ευρώπη. Στο Mother Tongue (Μητρική γλώσσα, 2012), ένα κεφάλαιο από τη σειρά Speeches (Οµιλίες, 2012-13), µετανάστες που ζουν στο Παρίσι απαγγέλλουν τα λόγια ποιητών και κριτικών, πολέµιων της αποικιοκρατίας, σε γλώσσες που δεν έχουν γραφή: αραβικά του Μαρόκου, καµπίλε, µανίνκα και γουόλοφ.
Τα πιο πρόσφατα έργα, όπως το Garden Conversation (Συζήτηση στον κήπο, 2014) και το Foreign Office (Υπουργείο Εξωτερικών, 2015), είναι σκηνοθετηµένες συζητήσεις ανάµεσα σε δύο πρωταγωνιστές, αλλά και πάλι οι ταινίες κατακλύζονται από τη γλώσσα και από ιστορίες της εποχής των δεκαετιών ’50-’70 στον Τρίτο Κόσµο. Όπως συµβαίνει σε όλα τα έργα της Khalili, η παρουσία µη επαγγελµατιών ερµηνευτών κορυφώνει τη ζωντανή συνάντηση µε την ιστορία και µέσα από την αξιοποίηση του µοντάζ προσφέρει αυτό που η Khalili θεωρεί µια «εναλλακτική ιστοριογραφία».
Το έργο The Tempest Society (Η κοινωνία της Τρικυµίας, 2017) είναι ο κολοφώνας αυτής της συγκρητικής διαδικασίας, κατά την οποία η Khalili ελίσσεται µε µαεστρία ανάµεσα στη µεµονωµένη φωνή του πολιτικού υποκειµένου και στον κοινό χορό της πόλης. Με σκηνικό την Αθήνα, το έργο αντλεί το ιστορικό του πλαίσιο από το al-Assifa –που σηµαίνει «η Τρικυµία»–, µια θεατρική οµάδα και κοινωνική οργάνωση που συγκροτείται από έναν εργάτη, µετανάστη από τη βόρεια Αφρική, και από δύο Γάλλους φοιτητές, στο Παρίσι της δεκαετίας του ’70. Παρότι πρωταγωνιστεί µια οµάδα ανθρώπων που συναντιούνται πρώτη φορά, η ταινία εξακολουθεί να καλλιεργεί την εστίαση της σκηνοθέτιδας στην οριζόντια αλληλεγγύη του «πολιτικού ποιητή», όπως τον αποκάλεσε ο Pier Paolo Pasolini. Με άλλα λόγια, στην ισχυρή και επαναστατική πιθανότητα να αναφέρεται κανείς µέσα από ένα µεµονωµένο υποκείµενο σε συλλογικές αλήθειες προκειµένου να µεταδώσει έναν κοινωνικό λόγο κινητοποίησης και απείθειας.
Vivian Ziherl