Όταν ο Douglas Gordon ρωτήθηκε τι διδάχτηκε ως φοιτητής στο µάθηµα περιβαλλοντικής τέχνης –το επιφανές τµήµα που ίδρυσε ο David Harding το 1985 στη Σχολή Καλών Τεχνών της Γλασκόβης– εκείνος αποκρίθηκε: «Έµαθα να τραγουδάω· όχι πώς να τραγουδάω, αλλά απλώς να τραγουδάω». Αυτή η αινιγµατική περιγραφή για τη δεοντολογία του τµήµατος της σχολής, σε συνδυασµό µε την παγκόσµια φήµη των αποφοίτων του, υποδηλώνει ότι η περιβαλλοντική τέχνη δεν ήταν απλώς ένα µάθηµα, αλλά µάλλον µια σχολή από µόνη της µέσα στη Σχολή Καλών Τεχνών. Ο Harding, αφοσιωµένος καλλιτέχνης-δάσκαλος, ίσως αποτελεί την επιτοµή της εικόνας που είχε ο Wassily Kandinsky για τον καλλιτέχνη «ο οποίος δεν µπορεί να αντιµετωπίσει την τέχνη ως σκοπό της ζωής του αν δεν έχει στόχους». Παρότι, όµως, αυτό που παρακινούσε τον Kandinsky ήταν η επίδραση του φωτός στο πνεύµα, o Harding κινητοποιούνταν από τις υλικές συνθήκες του κειµένου κι αυτό που χαρακτήριζε το έργο του δεν ήταν οι αφηρηµένες εντυπώσεις και οι αυτοσχεδιασµοί που αποτυπώνονταν σε ζωγραφική φόρµα, αλλά οι απευθείας παρεµβάσεις στον συµπαγή κόσµο του κατασκευασµένου περιβάλλοντος.

Η αντίληψη του Harding περί τέχνης, αλλά και η προσέγγισή του ως προς τη διδασκαλία της, επηρεάστηκε από την αφοσίωσή του στην κοινωνική δικαιοσύνη κι από τη σχέση του µε τον οργανισµό Artist Placement Group που ίδρυσε η Barbara Steveni σε συνεργασία µε τον John Latham το 1966, έχοντας ως επωδό «το περιβάλλον κάνει τη µισή δουλειά» – µια επωδός που αργότερα αποτέλεσε προσταγή για τους φοιτητές του τµήµατος Περιβαλλοντικής Τέχνης. Ο Harding, πριν ιδρύσει το εν λόγω τµήµα στη Γλασκόβη, είχε περάσει τέσσερα χρόνια στη Λάφια της κεντρικής Νιγηρίας σε µια σχολή όπου δούλεψε µαζί µε τους µαθητές του για την ανάπτυξη της ντόπιας καλλιτεχνικής δηµιουργίας, κι έπειτα, το 1968, ανέλαβε τη θέση του «Καλλιτέχνη της Πόλης» στη νέα, µεταπολεµική πόλη Γκλενρόθες της Σκοτίας. Κατά την περιγραφή της προσέγγισης για τη δηµιουργία τέχνης στο περιβάλλον µιας Νέας Πόλης, αλλά και της παραγωγής έργων µέσα από τη διαβούλευση και τη συνεργασία των κατοίκων –πρακτική που συνέβαλε στην ανάπτυξη της τέχνης η οποία έγινε γνωστή ως «νέο είδος δηµόσιας τέχνης»– συναντάµε τη λέξη «ενορχήστρωση». Η ενορχήστρωση δεν αφορά µονάχα τη διευθέτηση ή τη διαµόρφωση, αλλά σηµαίνει να τείνει κανείς εύηκοον ους, να είναι ανοιχτός στους άλλους, να εξυµνεί την πιθανή αρµονία και δυσαρµονία των πολιτισµικών διαφορών. Επιπλέον δε, αυτός ο µουσικός όρος υπενθυµίζει τη σπουδαιότητα που έχει το τραγούδι για τον Harding, βασικό στοιχείο που αντηχεί στην κοινωνική, πολιτική και παιδαγωγική διάσταση της πρακτικής του. Στο πιο ζωτικό της επίπεδο η φωνή που τραγουδά αποτελεί µαρτυρία της δύναµης που διαθέτουν η ανθρώπινη καρδιά και το πνεύµα. Το τραγούδι είναι το στοιχείο που διαπνέει εξ ολοκλήρου την προσέγγιση του Harding στην τέχνη, στη διδασκαλία και στη ζωή. Όπως έγραψε ο Rainer Maria Rilke στα Σονέτα στον Ορφέα: «Gesang ist Dasein». «Το τραγούδι είναι ζωή».

Ross Birrell