Βιβλιοθήκη «Ερμηνείες Υλικών»

H βιβλιοθήκη «Ερμηνείες Υλικών» είναι μια συλλογή αντικειμένων και ήχων που έχουν εμπιστευτεί στο πρόγραμμα «μια εκπαίδευση» καλλιτέχνες της documenta 14.

Μέσω αυτής της βιβλιοθήκης οι μαθητές μπορούν να μάθουν για τα αλληλένδετα θέματα που ξετυλίγονται σε όλη την documenta 14, όπως η μετανάστευση, η αποικιοκρατία, η παράδοση, η οικονομία, η οικολογία και η τεχνολογία.

Αυτό η σελίδα περιλαμβάνει σύντομες περιγραφές και εικόνες κάθε αντικειμένου και δείχνει πώς συμβάλλουν τα υλικά στη διαδικασία δημιουργίας τέχνης.

Daniel García Andújar
Υλικό: τρισδιάστατη εκτύπωση μαρμάρινου γλυπτού

Πρόκειται για μια τυποποιημένη εικόνα που προέρχεται από την «κλασική» αναπαράσταση, που καθίσταται τελικά ο καθιερωμένος τρόπος αναπαράστασης της πραγματικότητας – σε αυτή την περίπτωση, του ανθρώπινου σώματος. Οι περισσότερες από αυτές τις επιρροές προέρχονται από την κλασική αρχαιότητα, αρχής γενομένης το 500 π.Χ. Το ίδιο το αντικείμενο είναι μια τρισδιάστατη εκτύπωση, ένα πλαστικό αντικείμενο που μοιάζει με το μαρμάρινο γλυπτό του Διαδούμενου.

Το έφτιαξα με κάτι που ονομάζω «γλώσσα hack». Όταν κατανοείς την ολότητα του συστήματος και τη γλώσσα του, καλώς ή κακώς έχεις την ικανότητα να το χακάρεις. Μπορείς να χρησιμοποιήσεις αυτή τη γλώσσα για να επιτύχεις μικρούς μετασχηματισμούς, όπως σε αυτή την εικόνα – ένα κλασικό γλυπτό που ξεφεύγει από τα κλασικά πρότυπα επειδή αντιπροσωπεύει ένα σώμα με διαφορετικές αναλογίες.

Μπορείς να τη χρησιμοποιήσεις για να επανεξετάσεις γιατί όλοι φαινόμαστε ίδιοι. Τώρα έχουμε τη δυνατότητα να μεταμορφώνουμε το σώμα μας. Κάνουμε αυτο-αναπαράσταση. Βγάζουμε σέλφι, βγάζουμε εκατομμύρια εκατομμυρίων σέλφι κάθε μέρα, αλλά όλες φαίνονται πανομοιότυπες. Έχουν την ίδια τεχνική, την ίδια απόσταση, την ίδια προσέγγιση στην αναπαράσταση. Πρόκειται για μια απλουστευτική προσέγγιση του κόσμου μας, μια απλούστευση της πραγματικότητας, και ίσως μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε και διαφορετικά εργαλεία και τρόπους αναπαράστασης.

Πιστεύω ότι η τέχνη έχει την ικανότητα να μεταμορφώνει την πραγματικότητα. Πιστεύω ότι η τέχνη μάς επιτρέπει να δημιουργούμε μοντέλα αντίστασης που μετατρέπουν σε δημιουργική διαδικασία πολιτιστικές πρακτικές οι οποίες προέρχονται από τις μηχανές της ψηφιοποίησης. Αυτό δεν οδηγεί αναγκαστικά στην αφομοίωση και στην παθητική πρόσληψη των παγκοσμιοποιημένων πολιτισμών. Οι δομές που δημιουργούμε επηρεάζουν την αντίληψή μας για την πραγματικότητα, ωστόσο είμαστε σε θέση να τις τροποποιήσουμε, ακόμα και να τις μεταμορφώσουμε – και ίσως να είμαστε επιπλέον σε θέση να χακάρουμε το σώμα του εργαζομένου ως μορφή αντίστασης.

María Magdalena Campos-Pons
Υλικά: γλυπτό Γιορούμπα, κέλυφος κοκοφοίνικα

Έφερα ένα μικρό αντικείμενο που ανήκει στην παράδοση της Κούβας. Το πήρα από τον Rubier Bernabeu, έναν χειροτέχνη από την πόλη Ματάνσας, την επονομαζόμενη «Αθήνα της Κούβας». Το αντικείμενο αποτελείται από δύο μέρη: μισό κέλυφος καρύδας και μισό κέλυφος ενός φρούτου που ονομάζεται güira, το οποίο χρησιμοποιείται στην κατασκευή μουσικών οργάνων. Η güira χρησιμοποιείται επίσης στην κατασκευή των ειδώλων του πνεύματος Elegua της θρησκείας Γιορούμπα. Ο Elegua είναι ο θεός του μονοπατιού, ο θεός του δρόμου, ο κύριος του πεπρωμένου των ανθρώπων. Είναι κατεργάρης και συχνά παρουσιάζεται με τη μορφή άτακτου παιδιού.

Και τα δύο υλικά έχουν διαφορετικές χρήσεις και ποικίλες ιστορίες, αλλά πολύ συγκεκριμένη προηγούμενη σύνδεση με τη Γιορούμπα και άλλες θρησκείες και πρακτικές στην Κούβα που προέρχονται από την Αφρική. Και τα δύο χρησιμοποιούνται ως κρουστά όργανα, καθώς επίσης ως είδωλα και σύμβολα ειδωλολατρίας στην αφρικανική παράδοση. Χρησιμοποιούνται επίσης ως δοχεία, ως σκεύη πόσης ή αποθήκευσης.

Με ενδιαφέρει η ποιότητα της επιφάνειάς τους, η οργανική, ιδιόμορφη υφή που θυμίζει κρέας. Στο έργο Matanzas Sound Map (Ηχοχάρτης της πόλης Ματάνσας, 2017), που έφτιαξα στην Αθήνα, δεσμεύτηκα να φέρω υλικά που δεν βρίσκουμε συχνά στις εκθέσεις σύγχρονης τέχνης: φλοιό καρύδας και φοίνικα, μια καρύδα μέσα σε γυάλινο βάζο. Έφερα αναρριχητικά φυτά που παράγουν ήχο, φλοιό που παράγει ήχο, λουλούδια που ανθίζουν με πολύ σπάνιο και ιδιαίτερο τρόπο, βαριές επιφάνειες, όπως σκουριασμένο σίδηρο και παρθένο γυαλί. Σκέφτομαι αυτό το έργο σαν έναν ζωντανό οργανισμό.

Στο σωστό πλαίσιο, τα δύο αντικείμενα θα περιείχαν καπνό ή ρούμι. Είναι ζωντανοί οργανισμοί σε όλη τη διάρκεια της ύπαρξής τους. Με καλές προθέσεις, θα μπορούσατε να τα χρησιμοποιήσετε για λατρευτικούς σκοπούς, να βάλετε μέσα λίγο ελληνικό οινοπνευματώδες ποτό ή οτιδήποτε άλλο νομίζετε ότι θα ήταν κατάλληλο. Είμαι βέβαιη ότι, με την ευλογία των καλών ενεργειών, θα ήταν εντάξει.

Nikhil Chopra
Υλικό: βάρκα παιχνίδι

Προμηθεύτηκα τις βάρκες από το Μοναστηράκι. Πρόκειται μάλλον για μοντέλα ναυτικής στρατηγικής. Θέλησα να τις συμπεριλάβω στην εγκατάστασή μου στην Αθήνα Drawing a Line through Landscape (Σχεδιασμός γραμμής στο τοπίο, 2017), γιατί κατά τη διάρκεια της περφόρμανς σχεδίαζα τη θάλασσα. Υπενθυμίζουν τη συνεχή διαμάχη μεταξύ μεταναστών, προσφύγων και αρχών. Κρέμασα τα σκάφη αυτά από πετονιά, σαν να αιωρούνταν αλλά και σαν να πετούσαν.

Ciudad Abierta (Ανοιχτή Πόλη)
Υλικό: παιχνίδι με τράπουλα

Αυτό το παιχνίδι παίζεται σαν ποιητική πράξη. Η βασική του ιδέα είναι ότι ποίηση μπορεί να δημιουργηθεί από οποιονδήποτε. Πρόκειται για πρόταση του Γάλλου ποιητή Comte de Lautréamont, ο οποίος είπε ότι η ποίηση δεν πρέπει να δημιουργείται από έναν αλλά από όλους.

Κάθε φύλλο φέρει μια αφηρημένη παράσταση που έφτιαξαν σπουδαστές και καθηγητές της Ανοιχτής Πόλης. Αυτή ήταν η αρχή της σειράς δράσεων για το Paper Pavilion (Χάρτινο Περίπτερο) που παρουσιάστηκε στην Αθήνα. Η ιδέα είναι ότι κάθε άτομο κοιτάζει την εικόνα και μας δίνει μια λέξη ή μια ιδέα μέσω λέξεων. Εάν παίζουμε στον δρόμο, μπορείς να ρωτήσεις οποιονδήποτε. Δεν έχει σημασία αν γνωρίζουν την ερώτηση ή τον σκοπό. Η ιδέα είναι ότι η εικόνα εμπνέει τους ανθρώπους να πουν μια λέξη. Στη συνέχεια, ο ποιητής της ομάδας αναμειγνύει όλες τις λέξεις για να δημιουργήσει ένα ποίημα. Αυτό το ποίημα είναι ο κόσμος στον οποίο όλοι οι συμμετέχοντες νιώθουν ασφαλείς.

Στο πίσω μέρος κάθε φύλλου έχουμε εννέα σημεία που συνδέονται με διαφορετικό τρόπο, όλα μοναδικά. Οι άνθρωποι μας δίνουν μια λέξη και σχεδιάζουμε γραμμές που ενώνουν τα σημεία και δημιουργούν μια ένδειξη. Με αυτές τις λέξεις μπορούμε επίσης να δημιουργήσουμε ένα ποίημα.

Αυτό ήταν το ποιητικό λεξιλόγιό μας στην Αθήνα. Κάναμε μια ενέργεια και από εκεί χαράξαμε σχέσεις που τροφοδοτήθηκαν με περιεχόμενο. Το υλικό του έργου είναι η πράξη, η ένωση του τόπου και των ανθρώπων που είναι παρόντες. Κατά κάποιον τρόπο, αυτό το παιχνίδι τιμά την «εμφάνιση του τόπου» τη συγκεκριμένη στιγμή.

Η ποιητική πράξη (ή παιχνίδι) είναι η βάση της δουλειάς μας. Είναι ένας διάλογος ανάμεσα σε όλες τις λεκτικές ανταλλαγές και την ποίηση. Με αυτή την έννοια, η κεντρική ιδέα είναι η ποίηση που καλλιεργείται μέσα από πράξεις, σε ποιητικούς χώρους, σε δημόσιους χώρους, πάντα συλλογικά. Φτάνουμε χωρίς ιδέες, απλώς με ένα όνομα, όπως το «paper pavilion» (στην Αθήνα), και έχουμε υλικά, εργαλεία, ανθρώπους και συγχρόνως παιχνίδια με την τράπουλα. Ξεκινάμε παίζοντας αυτό το ποιητικό παιχνίδι και ο παρών χώρος, ο παρών χρόνος και οι άνθρωποι που παρευρίσκονται είναι το κύριο υλικό. Η κατασκευή –το χάρτινο περίπτερό μας– δίνει ή παίρνει μορφή καταυγασμένη από την ποίηση που δημιουργείται στην πράξη.

Moyra Davey
Υλικό: Σημειωματάριο

Κάθε φορά που ανοίγω αυτό το σημειωματάριο θυμάμαι ένα άλλο από την παιδική μου ηλικία, παρόλο που δεν μπορώ να ανασυνθέσω με ακρίβεια στη φαντασία μου την εμφάνιση ή την αίσθησή του. Είναι παράξενη η αίσθηση όταν κάτι σου θυμίζει καθημερινά ένα αντικείμενο από το παρελθόν, αλλά δεν μπορείς να το τοποθετήσεις στη μνήμη. Πιθανόν θα υπάρξει μια προυστική στιγμή κατά την οποία θα συναντήσω ένα αντικείμενο που θα μου αποκαλύψει τελικά τις λεπτομέρειες και τις περιστάσεις του αρχικού σημειωματαρίου.

Bonita Ely
Υλικό: ευρεθέντα πλαστικά αντικείμενα

Αποφάσισα να στείλω ένα πακέτο από πλαστικά απορρίμματα που βρήκα στους δρόμους του Σίντνεϊ. Ήταν δύσκολο να επιλέξω ανάμεσα σε όλα εκείνα τα πλαστικά σκουπίδια που είχα βρει.

Τα έργα μου, τα γλυπτά μου, είναι φτιαγμένα από τα εν λόγω πλαστικά απορρίμματα. Αυτό που προσπαθώ να δείξω στο έργο δεν είναι μόνο ότι το πλαστικό ρυπαίνει το περιβάλλον αλλά και πόσο ανόητοι είμαστε: πολλά πράγματα που φτιάχνονται από πλαστικό είναι εντελώς άχρηστα ή θα μπορούσαν να κατασκευαστούν από υλικά που δεν μολύνουν το περιβάλλον. Γιατί να χρησιμοποιούμε πλαστικά μπουκάλια όταν μπορούμε να πίνουμε νερό βρύσης από ένα επαναχρησιμοποιούμενο δοχείο; Γιατί να χρησιμοποιούμε πλαστικές σακούλες όταν μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε μια υφασμάτινη τσάντα για τα ψώνια;

Θα μπορούσα να συνεχίσω για πολύ ακόμα, αλλά τα γνωρίζετε ήδη όλα αυτά. Στον δρόμο, λόγου χάρη, βρήκα αυτό το χαριτωμένο μαλακό παιχνίδι. Είναι φτιαγμένο από συνθετικές ίνες. Όταν βάζετε συνθετικά υφάσματα στο πλυντήριο ρούχων, οι ίνες διαλύονται. Στις μονάδες επεξεργασίας λυμάτων αυτά τα μικροσκοπικά κομμάτια πλαστικού δεν μπορούν να αφαιρεθούν από το νερό, και έτσι μετά την επεξεργασία εισέρχονται στον ωκεανό. Τα ψάρια και όλα τα άλλα πλάσματα των ποταμών και των θαλασσών απορροφούν αυτούς τους αόρατους ρύπους. Στη συνέχεια εμείς τρώμε αυτά τα ψάρια, και οι ρύποι εισέρχονται στο πεπτικό μας σύστημα. Πάντως, εμείς το προκαλούμε αυτό, οπότε καλά κάνει και μας δηλητηριάζει.

Δηλητηριάζουμε όμως όλες τις μορφές ζωής, όχι μόνο τη δική μας.

Aboubakar Fofana
Υλικά: υφάσματα από λουλάκι (indigo), φύλλα και σπόροι από λουλάκι, τόπι ύφασμα υφασμένο στο χέρι

Το τραγούδι του αργαλειού

Κάποιος ξέρει κάτι που δεν το ξέρει άλλος
Κάποιος δεν το ξέρει, αλλά άλλος το κατέχει
Δηλώνει το καρούλι

Ο ένας προηγείται, ο άλλος ακολουθεί
Ένας ακολουθεί κάποιον, αλλά άλλος προηγείται
Βροντάνε τα πετάλια

Κάποιος φεύγει ενώ άλλος έρχεται
Ο ένας έρχεται και ο άλλος φεύγει
Τραγουδά η σαΐτα

Κάποιος σηκώνεται και άλλος πέφτει
Ο ένας πέφτει ενώ ο άλλος σηκώνεται
Λένε τα αντιά

Κατανόηση! Αρμονία! Συμφωνία!
Τίποτε δεν είναι πιο πολύτιμο
Έτσι φτιάχτηκε ο κόσμος, έτσι θα τελειώσει
Έτσι δημιουργήθηκε ο κόσμος, έτσι θα καταστραφεί
κοπανάει ο σφίκτης.

Gauri Gill
Υλικά: φωτογραφία, φιλμ Kodak, κεντημένο ύφασμα

Προσφέρω ένα ύφασμα κεντημένο από γυναίκες της φυλής Jogi. Οι φίλοι μου οι Jogi είναι νομάδες που ζουν στην έρημο του Δυτικού Ρατζαστάν. Είναι από τους παλαιότερους νομάδες που περιπλανιούνται στον κόσμο, και σύμφωνα με πολλές αναφορές είναι οι πρόγονοι των Ευρωπαίων Ρομά. Στο Lunkaransar, όπου κεντήθηκε και ράφτηκε αυτό το ύφασμα, οι γυναίκες παραδοσιακά συγκεντρώνουν κομμάτια από παλιά υφάσματα από το σπίτι και φτιάχνουν ένα πάτσγουορκ για πολλές χρήσεις. Με εμπνέει ιδιαίτερα το γεγονός ότι παρόλο που είναι ανακυκλωμένο από παλαιά υλικά και με χρηστική αξία, οι γυναίκες εξακολουθούν να κοπιάζουν για να το κάνουν όμορφο. Τα τελευταία δύο χρόνια δουλεύω με μερικές από τις νεότερες γυναίκες, προσπαθώντας να διαθέσω τέτοια παπλώματα προς πώληση: παίρνουμε παλιά κομμάτια υφάσματος από τοπικές μονάδες ραπτικής ή βιοτεχνικές μη κυβερνητικές οργανώσεις, τα οποία τους είναι άχρηστα, και οι γυναίκες τα ράβουν δημιουργώντας νέα σχέδια, με το χέρι και με ραπτομηχανές που έχουν μάθει να χρησιμοποιούν. Ελπίζουμε να δημιουργηθεί ένας βιώσιμος συνεταιρισμός για τις νέες γυναίκες που να τους προσφέρει ένα συμπληρωματικό εισόδημα. Η ζωή μπορεί να είναι δύσκολη για όσους δεν έχουν σταθερό μισθό, γη ή πρόσβαση στην εκπαίδευση και στις θέσεις εργασίας, στις βασικές υποδομές που θεωρούμε δεδομένες, και οι οποίοι είναι αναγκασμένοι να παλέψουν για να επιβιώσουν στην περιφέρεια και στο έλεος της κυρίαρχης κοινωνίας.

Μερικές φορές βλέπω τη φωτογραφία ως τη δική μου μορφή κεντητικής και τη διαδικασία χρήσης φιλμ και χαρτιού στον σκοτεινό θάλαμο για την εκτύπωση σαν μια χειροτεχνία – με τη βραδύτητα, τη χρήση και την αποδοχή του ανθρώπινου χεριού, με το πώς τα τυχαία γεγονότα είναι αναπόσπαστα συνδεδεμένα με τη διαδικασία και εμπεριέχονται στο δημιούργημα.

Irena Haiduk
Υλικά: βιβλίο, σφραγίδα, γραφίτης

Έφτιαξα αυτή τη σφραγίδα και το μανιφέστο το 2008 και το 2013, μετά την κρίση με τα δάνεια υψηλού κινδύνου στις Ηνωμένες Πολιτείες. Η γραφειοκρατική σφραγίδα είναι το λογότυπο και το έμβλημα του Gesture Guild (GG) (Χειρονομιακή Συντεχνία). Το έργο αυτό αποτέλεσε μια μυστική συμβουλευτική υπηρεσία που προετοίμαζε τους επισκέπτες για τη στιγμή που οι μισθοί των εργατών θα εξισωθούν στους λεγόμενους Πρώτο και Τρίτο Κόσμο. Η σφραγίδα περιλαμβάνει δύο κύκνους που αιμορραγούν σε δύο λίμνες από αίμα, τρυπημένοι από το GG.

Για μένα, οι κύκνοι αντιπροσωπεύουν την επιπόλαιη ποιητική που έχω συνδέσει με τους καλούς τρόπους, την τυπική ευγένεια και τη δειλία – πράγματα που δεν συντηρεί ο ρεαλισμός της δουλειάς μου. Αυτό με το οποίο ασχολούμαι πιο συχνά, ουσιαστικά, είναι το ζήτημα του βάρους. Το βάρος της καθημερινότητας, των πολιτικών και οικονομικών προβλημάτων μάς συντρίβει, έτσι το καθήκον που έθεσα στον εαυτό μου είναι να σηκώνω συχνά αυτό το βάρος και να απελευθερώνω την κίνηση.

Το Bon Ton Mais Non είναι ένα όργανο ελαφρότητας. Έχει το τιμωρητικό πνεύμα των σειρήνων. Στο εξώφυλλο είναι τυπωμένο το μότο «Η ελπίδα είναι η μεγαλύτερη πόρνη». Το μανιφέστο πωλείται μέσω ευέλικτης τιμολόγησης: όταν κάποιος το αγοράζει, διαγράφεις τις λέξεις «η ελπίδα» και γράφεις στη θέση τους το όνομα του αγοραστή. Θεωρώ ότι η ελπίδα είναι ένα από εκείνα τα πράγματα που βαραίνουν στους ώμους μας, διότι στις κοινωνίες που έχω ζήσει η ελπίδα ακινητοποιεί τον άνθρωπο και τον τοποθετεί σε στάση αναμονής, καθώς περιμένει με λαχτάρα τις υποσχέσεις του μέλλοντος που δεν πραγματοποιούνται ποτέ.

Gordon Hookey
Υλικό: πινέλα

Αυτά είναι τα πινέλα που χρησιμοποιήθηκαν για την τοιχογραφία δίπλα στην Παλιά Βιβλιοθήκη στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών. Σκέφτηκα ότι θα ήταν ωραία χειρονομία να τα προσφέρω, επειδή είναι τα πραγματικά πινέλα που χρησιμοποιήσαμε για αυτή τη δουλειά. Έβαλα στα πινέλα κόκκινο, κίτρινο και μπλε, τα βασικά χρώματα. Φυσικά, αναμειγνύοντας αυτά τα χρώματα μπορούμε να φτιάξουμε πορτοκαλί, πράσινο και μοβ για να ζωγραφίσουμε το ουράνιο τόξο, το οποίο, μαζί με τη σφιγμένη γροθιά, είναι ένα από τα κεντρικά στοιχεία της τοιχογραφίας μου.

Το ουράνιο τόξο είναι πλούσιο σε συμβολισμούς. Σε ορισμένους ευρωπαϊκούς πολιτισμούς πιστεύουν ότι στη βάση του ουράνιου τόξου υπάρχει ένα πιθάρι γεμάτο χρυσό. Έτσι, το ουράνιο τόξο γίνεται σύμβολο ευημερίας. Είμαι Αβορίγινας στην καταγωγή. Έχουμε ιστορίες με ισχυρά πνευματικά προγονικά όντα, και ένα από αυτά είναι το φίδι του ουράνιου τόξου. Μια ιστορία λέει ότι όταν τα φίδια του ουράνιου τόξου, ένα αρσενικό και ένα θηλυκό, ανεβαίνουν στον ουρανό, παίρνουν μαζί τους το πνεύμα όλων όσοι ζουν στον κόσμο, κάνουν έρωτα και αναπαράγονται. Όταν βρέχει, η βροχή γεννά και ανανεώνει κάθε πνεύμα που είχε αναληφθεί στον ουρανό μαζί τους.

Ανδρέας Ράγκναρ Κασάπης
Υλικό: τηλέφωνο

Το αντικείμενο είναι ένα τηλέφωνο που χρησιμοποιούνταν ευρέως στην Ελλάδα τις δεκαετίες του 1980 και του 1990. Μου τράβηξε την προσοχή επειδή βρισκόταν στο εργαστήριό μου όταν μετακόμισα σε αυτό. Ανήκε στους ανθρώπους που χρησιμοποιούσαν τον χώρο πριν από μένα. Το φωτογράφισα αρκετές φορές και χρησιμοποίησα τις φωτογραφίες ως «μοντέλα» για τη σειρά έργων ζωγραφικής Τα πράγματα που λυγίζουν (2017). Για μένα, αυτό το τηλέφωνο είναι σύμβολο της απόστασης. Είναι ένας μηχανισμός απόστασης στη συλλογική και προσωπική μνήμη.

Khvay Samnang
Υλικό: ύφασμα από φλοιό δέντρου

Στις αρχές της έρευνάς μου στην κοιλάδα Αρένγκ στην Καμπότζη αναζητούσα τυχόν ενδείξεις του υλικού πολιτισμού των αυτοχθόνων Τσονγκ. Παρατήρησα ότι δεν διέθεταν εμφανή υλικό πολιτισμό στο παρόν (εκτός από ένα μουσικό όργανο) και αναρωτήθηκα γιατί. Σίγουρα πρέπει να είχαν κάτι στο παρελθόν – τι φορούσαν;

Το μόνο επίσημα αναγνωρισμένο υλικό αντικείμενο στον πολιτισμό Τσονγκ είναι ένα όργανο. Σε πολλές άλλες ιθαγενείς ομάδες στην Καμπότζη, για παράδειγμα, είναι πολύ ανεπτυγμένη η τέχνη της ύφανσης, η παράδοση της καλαθοπλεκτικής και η ιδιαίτερη αρχιτεκτονική. Πιστεύω ότι η έλλειψη απτής κληρονομιάς στους Τσονγκ οφείλεται εν μέρει στο γεγονός ότι αποτελούν τη μόνη ιθαγενή ομάδα της οποίας η γη δεν έχει αναγνωριστεί νομικά. Στις πολυάριθμες συνεντεύξεις που πήρα στην αρχή της έρευνάς μου ρωτούσα σχετικά με αυτό το θέμα, αλλά οι περισσότεροι ερωτώμενοι δεν γνώριζαν κάτι σχετικό. Μια ηλικιωμένη γυναίκα θυμήθηκε το ύφασμα από φλοιό δέντρου. Ζήτησα από κάποιο μέλος της κοινότητας να προσπαθήσει να βρει το δέντρο και να φτιάξει αυτό το ύφασμα. Το ήθελα για ένα κοστούμι για τον Nget Rady, χορογράφο, χορευτή και ένα από τα θέματα (μαζί με το ίδιο το τοπίο) του έργου μου Preah Kunlong (Ο δρόμος του πνεύματος, 2017). Μετά από μερικές δοκιμές η δημιουργία του υφάσματος στέφθηκε με επιτυχία. Δεν γνώριζα τον αντίκτυπο αυτού του πειράματος στην κοινότητα μέχρι που μου έδειξαν μια φωτογραφία την οποία επισυνάπτω εδώ. Η κοινότητα έφτιαξε κι άλλο ύφασμα και σχηματίστηκε μια ομάδα που συμμετείχε σε μια τελετή αναγνώρισης των αυτόχθονων πολιτισμών στο κεντρικό θέατρο της Πνομ Πενχ – έτσι τώρα έχουν και το ύφασμα εκτός από το όργανο.

Katalin Ladik
Υλικά: ήχοι, εικόνες

Πρόσφερα αρκετές φωτογραφίες και μια ηχογράφηση με τίτλο It’s Time (2017). Η πρώτη φωτογραφία δείχνει ένα αντικείμενο οπτικής ποίησης που δημιούργησα το 2014 ειδικά για τη συλλογή έργων τέχνης Imago Mundi του Luciano Benetton. Αυτό είναι το αντικείμενο που χρησιμοποίησα αργότερα ως παρτιτούρα για την ηχογράφηση. Η δεύτερη φωτογραφία δείχνει αυτή την ηχογράφηση ως αφηρημένη μουσική σημειογραφία. Η τρίτη φωτογραφία παρουσιάζει μια κεντημένη εκδοχή αυτής της αφηρημένης παρτιτούρας.

Μερικά λόγια για το αφήγημα του εικαστικού αντικειμένου It’s Time και του φωνητικού αντικειμένου It’s Time:

Έλαβα έναν χώρο, έναν άδειο καμβά από το Imago Mundi. Προσπάθησα να γεμίσω τον χώρο με χρόνο συνδυάζοντας χώρο και χρόνο σε ένα ενιαίο συνεχές σύμπλεγμα από 0 και 1, το συνεχές της θηλυκής και της αρσενικής αρχής. Αυτό το διατεταγμένο συνεχές διαταράσσεται από την εμφάνιση του αριθμού 6, ενός δεκαδικού αριθμού που δεν ανήκει στο δυαδικό σύστημα, δηλαδή στον ψηφιακό κόσμο. Αρχίζει να στρεβλώνει τα οπτικά στοιχεία της δομής, του ήχου και του χωροχρόνου. Η εμφάνιση του 666, του αριθμού του θηρίου σύμφωνα με τη Βίβλο, του αριθμού της Αποκάλυψης, του αριθμού του διαβόλου, εμφανίζεται ως ιός και εγείρει το ζήτημα της φθαρτότητας του ίδιου του χρόνου. Η δικλίδα ασφαλείας είναι η ζώνη ασφαλείας του μέλλοντος: ο άντρας και η γυναίκα να συγχωνευτούν σε ένα.

Πρόκειται για μια μεταβολή και μετατόπιση στην εσωτερική αφήγηση του αντικειμένου οπτικής ποίησης. Αλλά υπάρχει και μια μετάβαση από το οπτικό αντικείμενο στο φωνητικό, όπου το οπτικό αντικείμενο έγινε για μένα μια παρτιτούρα που πρέπει να παιχτεί και να ηχογραφηθεί.

Στη συνέχεια, κατέγραψα το ηχητικό μοτίβο, με όλες τις παραμορφώσεις του, στην παρτιτούρα που απαθανατίστηκε στη δεύτερη φωτογραφία μου. Αυτό είναι μια μετάβαση από τον ήχο ξανά στην εικόνα. Χρησιμοποιώντας τη νέα μουσική σημειογραφία ως μοτίβο, την κέντησα σε ένα μαντίλι σε μέγεθος παλάμης και το φωτογράφισα. Αυτή είναι η τελευταία μετάβαση, από το σκίτσο στο κέντημα. Τέλος, ανέστρεψα το κέντημα από τη «σωστή πλευρά» στη «λάθος πλευρά», από την «μπροστινή» στην «πίσω».

Θέλω να διερευνήσω το μυστήριο του νήματος. Πώς δημιουργούνται τα μοτίβα; Η ομορφιά εμφανίζεται στην επιφάνεια, αλλά η χαρά της δημιουργίας συμβαίνει στο πίσω μέρος, στην κάτω πλευρά. Η ενέργεια που απελευθερώνεται από τους περιορισμούς ξεδιπλώνεται και επικρατεί. Δεν ακολουθεί τους κανόνες. Μετατρέπεται σε χαρά και πόνο.

Ibrahim Mahama
Υλικά: σακί από γιούτα, αρχειακός χάρτης βελόνα, μεταλλικές ετικέτες

Μετά την παραγωγή τους τα αντικείμενα συσσωρεύουν μνήμη και κατά τη διάρκεια της ύπαρξής τους παίρνουν πολλές και διάφορες μορφές ζωής. Οι μεταλλικές ετικέτες, οι οποίες συνήθως χρησιμοποιούνται για να σφραγίζουν τις συσκευασίες στις διεθνείς μεταφορές αγαθών όπως το κακάο, έχουν κοινά στοιχεία με τους χάρτες που φτιάχτηκαν στο πλαίσιο ενός αποικιακού συστήματος εκμετάλλευσης, που ταξινόμησε και απομόνωσε διάφορες γεωγραφικές τοποθεσίες. Αυτές οι κληρονομιές έχουν δώσει άλλη μορφή στη σύγχρονη ζωή μας, έχουν δημιουργήσει πολλές περιοριστικές μορφές που αναγκάζουν το σώμα να κινείται εντός συγκεκριμένων χώρων. Οι εν λόγω συσσωρεύσεις χαρακτηρίζουν τα αντικείμενα που υπέβαλα, τόσο πολιτικά όσο και αισθητικά, με κυρίαρχο το πολιτικό στοιχείο. Τα υλικά αυτά –ο αρχειακός χάρτης, ο σάκος από γιούτα, οι μεταλλικές ετικέτες, η βελόνα– αποτελούν στίγματα που μας υπενθυμίζουν όχι μόνο την αποικιακή κληρονομιά, αλλά και την κρίση και τις αποτυχίες του σύγχρονου κεφαλαίου, ενώ ταυτόχρονα αποκαλύπτουν φευγαλέες εικόνες από δυνητικά μέλλοντα που έχουν διαμορφωθεί από αυτές ακριβώς τις κρίσεις και τις αποτυχίες. Η μορφή είναι πολιτική.

Hans Ragnar Mathisen / Keviselie
Υλικό: θήκη μολυβιού

Στα έργα μου χρησιμοποιώ μελάνι, μολύβι και ξυλομπογιές. Οι καλλιτέχνες πρέπει να είναι πολύ προσεκτικοί ώστε να μη σπαταλούν υλικά, επειδή, τουλάχιστον όταν ήμουν νέος, οι καλλιτέχνες ήταν φτωχοί. Πρέπει να φροντίζουμε τους πόρους μας. Όταν το μολύβι είναι τόσο μικρό ώστε δυσκολεύομαι να το χρησιμοποιήσω, έχω αυτή τη θήκη επέκτασης, χάρη στην οποία μπορείς εύκολα να χρησιμοποιήσεις το μολύβι σχεδόν ολόκληρο.

Στην πρακτική μου φτιάχνω χειροποίητους χάρτες περιοχών στην πατρική γη των Σάμι, με τοπωνύμια των Σάμι, επειδή είναι διαφορετικά, μοναδικά και σημαίνουν περισσότερα από την πλειοψηφία των νορβηγικών τοπωνυμίων της περιοχής.

Οι χάρτες, όπως αυτός εδώ, σχεδιάζονται με μελάνι, μολύβι, ξυλομπογιές και χρωματιστά κραγιόνια. Τα κραγιόνια με τα οποία χρωματίζω τους χάρτες είναι πολύ ακριβά, υψηλής ποιότητας, και πρέπει να είμαι πολύ φειδωλός στη χρήση τους.

Marta Minujín
Υλικά: βιβλίο, φωλιά από πηλό

Η ζωή αρχίζει περίκλειστη, προστατευμένη στη θαλπωρή της φωλιάς.

Η φωλιά είναι μια από τις μεγάλες δυνάμεις ενσωμάτωσης για σκέψεις, αναμνήσεις και όνειρα.

Για καθέναν από μας υπάρχει ένα ονειρικό σπίτι, ένας χώρος ονείρων και μνήμης.

Χωρίς φωλιά ο άνθρωπος θα ήταν ένα σκόρπιο ον.

Naeem Mohaiemen
Υλικά: σετ δίσκων σε κασετίνα, laserdisc

Πρόκειται για τη διάσημη συναυλία που διοργάνωσε το 1971 ο George Harrison στο Madison Square Garden της Νέας Υόρκης με τίτλο The Concert for Bangladesh. Εκείνη τη χρονιά το Ανατολικό Πακιστάν αποσπάστηκε από το Πακιστάν μετά από πόλεμο και έγινε ανεξάρτητη χώρα, το σημερινό Μπανγκλαντές. Ήταν ένας εμφύλιος πόλεμος που εξελίχθηκε στον απελευθερωτικό πόλεμο του Μπανγκλαντές. Αυτή η συναυλία στο Madison Square Garden έγινε κατά τη διάρκεια του πολέμου ώστε να συγκεντρωθούν χρήματα για όλους τους πρόσφυγες – δέκα εκατομμύρια άνθρωποι από το Ανατολικό Πακιστάν πέρασαν συνολικά στην Ινδία.

Η συναυλία καθιέρωσε ένα πρότυπο για τις γιγαντιαίες φιλανθρωπικές συναυλίες, ήταν μια αλλαγή κατεύθυνσης από τον πρόγονό της, το Woodstock, καθώς και μια ένδειξη μετάνοιας μετά τη μαύρη νύχτα της συναυλίας των Rolling Stones στο Altamont (όπου οι Άγγελοι της Κολάσεως ξυλοκόπησαν μέχρι θανάτου τον Αφροαμερικανό Meredith Hunter ενώ παρακολουθούσε τη συναυλία). Επίσης, η συναυλία αυτή σύστησε στο κοινό της δύσης τον Ravi Shankar και την κλασική ινδική μουσική. Ο Shankar έπαιξε το ‟Bangla-Dhunˮ και πριν από αυτό εκείνος και οι μουσικοί του έπαιζαν κάτι άλλο για πέντε λεπτά. Όταν σταμάτησαν, ακολούθησε σιωπή και ύστερα όλοι άρχισαν να χειροκροτούν. Τότε ο Ravi Shankar είπε: «Αν σας άρεσε τόσο το κούρδισμα, ελπίζω ότι θα απολαύσετε περισσότερο τη μουσική». Η συναυλία έδωσε μια για πάντα τέλος στις φήμες περί επανασύνδεσης των Beatles: ο Ringo Starr και ο George Harrison είναι στη σκηνή, αλλά ο Lennon και ο McCartney όχι.

Έχω μερικά αντίτυπα αυτού του άλμπουμ και επί χρόνια προσπαθώ να σκεφτώ ένα σχετικό έργο. Τα πιο σημαντικά υλικά της δουλειάς μου είναι μικρά ιστορικά αντικείμενα. Όχι το κύριο γεγονός, αλλά αυτό που συμβαίνει παράλληλα. Συχνά μελετώ μια ιστορική στιγμή και προσπαθώ να φανταστώ τι σκέφτονται οι άνθρωποι που δεν βρίσκονται στο προσκήνιο. Ενδιαφέρομαι επίσης για τις ασυνήθιστες διασταυρώσεις της ιστορίας του Μπανγκλαντές με άλλες ιστορίες. Στην περίπτωση αυτή, η ιστορία της μουσικής περιόδου μετά τους Beatles διασταυρώνεται απροσδόκητα με το Μπανγκλαντές και με την ανακάλυψη του Ravi Shankar από τη δύση.

Δεν είναι ένα εθνικιστικό σχέδιο καθαυτό – στόχος δεν είναι να βάλουμε το Μπανγκλαντές, ή οποιαδήποτε χώρα, στο κέντρο μιας αφήγησης. Αντίθετα, πρόκειται για μια άσκηση που αποδεικνύει ότι τυχαίες συνδέσεις μπορούν να βρεθούν οπουδήποτε, ειδικά όταν συσχετίζουμε ιστορίες μέσα από το προσωπικό μας πλαίσιο αναφοράς.

Joar Nango
Υλικό: Προβιά ταράνδου

Αυτό είναι το πρόσωπο ενός ταράνδου. Παλιά το χρησιμοποιούσαν για να φτιάχνουν παπούτσια. Η όψη πηγαίνει κάτω από τη σόλα και η μύτη διπλώνεται στην άκρη και λυγίζεται προς τα πάνω. Στο εσωτερικό των παπουτσιών, που ονομάζονται gallohat, έβαζαν συνήθως ένα συγκεκριμένο είδος χορταριού, το suonjit, για μόνωση.

Αυτό το δέρμα μού το έδωσε η θεία μου. Σήμερα για την κατασκευή αυτού του είδους παπουτσιών συνήθως χρησιμοποιείται δέρμα από το πόδι του ταράνδου, όμως η θεία μου φτιάχνει ακόμη μερικά τέτοια παπούτσια από δέρμα προσώπου. Η θεία μου, που ζει σε μια μικρή κοινότητα που αποτελείται αποκλειστικά από Σάμι, τη Maze, είναι πολύ πιστή στην παράδοση. Ράβει αυτά τα παπούτσια όλο τον χειμώνα και είναι ένα από τα ελάχιστα άτομα που γνωρίζουν ακόμη αυτή την τέχνη.

Rosalind Nashashibi
Υλικό: ηχογράφηση

Έχω μια ηχογράφηση από τα γυρίσματα της ταινίας μου στο Παναχάτσελ της Γουατεμάλας. Στην ταινία εμφανίζονται η Vivian Suter και η μητέρα της, η Elisabeth Wild. Μιλάνε μαζί μου και τα τρία (ή τέσσερα) σκυλιά τους αρχίζουν να μαλώνουν και να γρυλίζουν, διακόπτοντας τη συνομιλία μας δύο φορές. Ενώ συνέβαινε αυτό, προσπαθούσαμε να καταλάβουμε τι δεν πήγαινε καλά. Η Elizabeth και η Vivian, μερικές φορές στα αγγλικά, άλλες στα ελβετικά γερμανικά, προσπαθούσαν να ηρεμήσουν τα σκυλιά, και εγώ μιλάω για το πώς και το γιατί είναι θυμωμένα, ενώ εκείνα φέρονται απλώς σαν φυσιολογικά ζώα.

Θεωρώ ότι έχει ενδιαφέρον να ακούμε την ηχογράφηση, χωρίς να υπάρχουν εικόνες, επειδή τα σκυλιά είναι τόσο παρόντα σωματικά και τόσο διαφορετικά σε σύγκριση με τις γυναίκες. Φαίνονται οι διαφορές, το μεγάλο χάσμα, αν θέλετε, ανάμεσα στα ζώα και στους ανθρώπους, αλλά και η εγγύτητα, το είδος της συναισθηματικής πολυπλοκότητας που όλοι βιώνουμε.

Νομίζω ότι ο τρόπος με τον οποίο ζουν η Elizabeth και η Vivian, μητέρα και κόρη, είναι αξιοθαύμαστος. Η μητέρα είναι γύρω στα 90, η κόρη στα 60, και οι δυο τους καλλιτέχνιδες που δημιουργούν καθημερινά, βρέξει χιονίσει, και μένουν στο σπίτι με τα σκυλιά τους και με δύο κατοίκους του χωριού που τις φροντίζουν. Διατηρούν ένα είδος μικροοικονομίας, έναν πολύ προσεκτικά διαχειριζόμενο και καλλιεργούμενο τρόπο συμβίωσης.

Dan Peterman
Υλικό: Ράβδος χαλκού

Πρόσφερα δύο ράβδους που διαδραματίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο στο Ingot Project (Πρότζεκτ ράβδος, 2017). Το έργο της Αθήνας επικεντρώνεται στον χαλκό και το έργο στο Κάσελ στον σίδηρο που παράγεται σε μικρή απόσταση από την πόλη, στο Ντούισμπουργκ. Αναφέρω τα ίδια τα μέταλλα, αλλά το γενικό περιεχόμενο έχει σχέση περισσότερο με διαδικασίες και συστήματα, με την οικολογία και την οικονομία. Πραγματεύεται υλικά που βρίσκονται σε κίνηση, συστήματα ανακύκλωσης, δίκτυα συλλογής απορριμμάτων, μετα-καταναλωτικά δίκτυα, καθώς και τον τρόπο με τον οποίο γίνεται η ανάκτηση του υλικού, η εκ νέου διαμόρφωσή του και πώς αυτό στη συνέχεια βρίσκει σημείο επανεισόδου στα δίκτυα παραγωγής. Ενδιαφέρομαι για αυτά τα είδη συστημάτων, όπου το υλικό είναι πραγματικά φορητό, χάνει και επανακτά αξία, κινείται μέσα από διαφορετικές δομές και παίρνει διάφορες μορφές.

Αυτά τα αντικείμενα έχουν μακρά ιστορία από προηγούμενες γενιές. Θα μπορούσαν να γίνουν κάτι διαφορετικό στο μέλλον, αλλά αυτό το ελάχιστο σχήμα της ράβδου βρίσκεται σε ενδιάμεση κατάσταση, πιθανόν σε μετάβαση ή σε διαδικασία συσσώρευσης, ή ακόμη είναι ίσως απλώς μια ποσότητα μετάλλου, μέρος μιας αλυσίδας ανεφοδιασμού. Υπάρχουν διαφορές μεταξύ των ράβδων, πάντως όλες διακρίνονται από απλότητα όσον αφορά την κατασκευή, το πώς είναι δυνατόν να τις μετακινήσουν και να τις στοιβάξουν, και έχουν όλες αυτές τις απλές λειτουργίες. Είναι σχεδόν ένα επίπεδο σχεδιασμού που προηγείται του σχεδιασμού, μια μελέτη: αντιπροσωπεύουν το «σημείο μηδέν του σχεδιασμού».

Pope.L
Υλικό: ηχογραφήσεις

Οι ηχογραφήσεις αυτές είναι τρεις από τις 115 που δημιούργησα για το έργο μου Whispering Campaign (Εκστρατεία ψιθύρων, 2016-17). Οι ομιλητές, άνθρωποι αλλά και μηχανές, επί εκατό ημέρες μεταδίδουν συνεχώς ψιθύρους σε όλη την Αθήνα και στο Κάσελ. Οι ψίθυροι ακούγονται σε διάφορα σημεία: σε εστιατόρια, πάρκα, αυτοκίνητα, μουσεία, σιδηροδρομικούς σταθμούς, εμπορικά κέντρα, τουαλέτες και σε ένα νεκροταφείο.

Οι ψίθυροι είναι αφηγηματικοί, ιστορικοί, ποιητικοί και ρυθμικοί – κάποιες φορές είναι σαφείς και ευκολονόητοι, ενώ άλλες είναι ακατάληπτοι ή θυμίζουν μυστικούς κώδικες. Οι ηχογραφήσεις είναι στα αγγλικά, στα ελληνικά και στα γερμανικά.

Το περιεχόμενο των ψιθύρων ποικίλλει και διερευνά μια σειρά από στρατηγικές αφήγησης και προφορικές παραδόσεις, από την πειραματική μυθοπλασία και την ελληνική μυθολογία έως τους αδερφούς Γκριμ. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η εμπειρία ενός «ξένου που φτάνει σε μια ξένη πόλη», την οποία αναπτύσσω λαμβάνοντας υπόψη τη μακρά ιστορία της μετανάστευσης στη λεκάνη της Μεσογείου και τη μετακίνηση των λαών από τόπο σε τόπο – μερικοί από τους ψιθύρους περιλαμβάνουν μαρτυρίες μεταναστών. Σε όλες τις ηχογραφήσεις παρεμβάλλω μη αφηγηματικά στοιχεία, όπως λίστες τυχαίων ακολουθιών αριθμών, παρόμοιες με εκείνες που χρησιμοποιούσε η κατασκοπεία στη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, ή αποσπάσματα ενός αμερικανικού τραγουδιού μπλουζ της δεκαετίας του 1930, για να δείξω, ποιητική αδεία, μια αίσθηση κωδικοποιημένης ή κρυπτογραφημένης αλήθειας – ένα στοίχειωμα της Ευρώπης μέσω του ήχου.

Lala Rukh
Υλικό: πένες από καλάμι

Το qalam είναι ένα εργαλείο που έχω χρησιμοποιήσει στη δουλειά μου. Είναι μια παραδοσιακή πένα από καλάμι που χρησιμοποιείται ως εργαλείο γραφής στα ούρντου, στα περσικά και στα αραβικά. Αυτές οι γλώσσες γράφονται από δεξιά προς αριστερά. Η άκρη του qalam κόβεται υπό γωνία, έτσι ώστε η μύτη να έχει σχήμα διαμαντιού. Αυτό το σχήμα, όταν το γράφεις στο χαρτί, ονομάζεται qat. Το μέγεθος του qalam και του qat καθορίζει το μέγεθος και την αναλογία των γραμμάτων στην καλλιγραφία.

Η μία πένα είναι φτηνή και η άλλη καλής ποιότητας. Τη φτηνή την έφτιαξα εγώ, αλλά έγινε εντελώς λάθος. Χρησιμοποιώ το qalam και το qat στη δουλειά μου όταν το έργο περιλαμβάνει καλλιγραφική μορφή, για να εκφράσω ρυθμικά μοτίβα ή αφηρημένα κείμενα.

Cecilia Vicuña
Life crucified by plastic
Υλικά: Μη υφασμένο μαλλί, πλαστικό δίχτυ

Πρόκειται για ένα κομμάτι πλαστικό δίχτυ που βρήκα στην παραλία. Αυτή τη στιγμή οι ωκεανοί του πλανήτη μας είναι γεμάτοι πλαστικό. Λένε ότι σε λίγα χρόνια στους ωκεανούς θα υπάρχει περισσότερο πλαστικό απ’ ό,τι ψάρια. Με άλλα λόγια, σκοτώνουμε τη ζωή στη θάλασσα.

Μάζεψα αυτό το κομμάτι πλαστικό δίχτυ από την παραλία και έβαλα μέσα ένα κομμάτι από μαλλί που δεν έχει υφανθεί. Αν το προσέξεις, αυτό το αντικείμενο είναι σαν να φωνάζει socorro, «βοήθεια». Αυτή η κραυγή για βοήθεια βγαίνει από το ζωντανό υλικό μέσα στο πλαστικό. Και το ζωντανό υλικό σε αυτή την περίπτωση είναι το μαλλί που δεν έχει υφανθεί. Το μαλλί είναι απλώς τρίχωμα κάποιου ζώου, και η διαφορά ανάμεσα στα δύο υλικά, η αντίθεση μεταξύ τους, είναι ότι το μαλλί πεθαίνει. Ό,τι είναι ζωντανό πεθαίνει για να ζήσει κάτι άλλο, αλλά το πλαστικό δεν πεθαίνει ποτέ.

Τα πάντα πεθαίνουν όταν έρχονται σε επαφή με το πλαστικό, μαζί κι εμείς, τα ανθρώπινα πλάσματα, αφού τα σώματά μας είναι γεμάτα πλαστικό.

Lala Meredith-Vula
Υλικό: τμήματα από πλαστικό πανό

Η συνεισφορά μου στη βιβλιοθήκη έχει λάβει διάφορες μορφές. Αρχικά, ξεκίνησε ως μια στιγμή που καταγράφηκε σε ασπρόμαυρο αρνητικό φιλμ από ένα γεγονός του 1990. Το 2012 το σκάναρα σε ψηφιακό αρχείο και το τύπωσα σε πλαστικό για ένα πανό που θα παρουσιαζόταν στο Αρχαιολογικό Πάρκο του Εθνικού Μουσείου στο Κόσοβο για μερικούς μήνες. Τέλος, το 2017, έκαψα τμήματα του πανό για να δημιουργήσω ένα παζλ.

Η φωτογραφία τραβήχτηκε το 1990. Γεννήθηκα στο Σεράγεβο και πήγα στην Αγγλία όταν ήμουν νέα (ο πατέρας μου ήταν από το Κόσοβο και η μητέρα μου από την Αγγλία). Την εποχή της φωτογραφίας είχα επιστρέψει στο Κόσοβο. Έκανα τέχνη, αλλά οι πολιτικές εξελίξεις έτρεχαν και οι άνθρωποι ήταν ταραγμένοι.

Η φωτογραφία απεικονίζει ένα γεγονός που βίωσα προσωπικά: ανθρώπους να κατεβαίνουν από ένα βουνό μετά από μια τελετή συμφιλίωσης και συγχώρεσης. Δεν ήξερα περί τίνος επρόκειτο και πόσο σημαντικό ήταν αυτό το γεγονός. Ήμουν καλλιτέχνις, απαθανάτιζα στιγμές χωρίς να κατανοώ πραγματικά την κατάσταση. Με την πάροδο του χρόνου, με την ανασκόπηση και την επανεξέταση, κατάλαβα πιο πολλά πράγματα. Το αντικείμενο που δημιούργησα για τις Ερμηνείες Υλικών είναι θραύσματα μιας φωτογραφίας ως παζλ που πρέπει να το φτιάξεις για να το κατανοήσεις.

Το κίνημα συμφιλίωσης για τις βεντέτες διοργανώθηκε από χωρικούς στο Κόσοβο μεταξύ 1990 και 1991. Εξαπλώθηκε σε ολόκληρη τη χώρα και έγινε σύμβολο κοινωνικής αλλαγής. Ο Hakmarrja (εκδίκηση) ήταν ένας νόμος του 15ου αιώνα που είχε επιβιώσει στην αλβανική κοινωνία. Οι άνθρωποι ένιωθαν την ανάγκη να δώσουν τέλος σε αυτή την παράδοση, να προχωρήσουν στη συγχώρεση. Επειδή ήταν μια δύσκολη περίοδος πολιτικής καταπίεσης, οι συναντήσεις πραγματοποιούνταν, συχνά μυστικά, στις κορυφές των βουνών και σε χωράφια έξω από χωριά. Αυτό εξηγεί το σοβαρό ύφος των ανθρώπων που κατεβαίνουν από τον λόφο, αφού νωρίτερα υπήρξαν μάρτυρες της συγχώρεσης δολοφονιών εκ μέρους των οικογενειών των θυμάτων. Δεν υπήρχαν μονοπάτια, όπως βλέπετε, οι άνθρωποι πορεύονταν μέσα στη φύση. Προσπάθησα να συλλάβω τα συναισθήματά τους.

Μαίρη Ζυγούρη
Υλικά: αυγοθήκη, βελόνες πλεξίματος, κύλινδροι από μάρμαρο, τσιρότα

Πρόκειται για ένα τρισδιάστατο κολάζ αντικειμένων που βρέθηκαν στους δρόμους της Αθήνας, στη γειτονιά γύρω από το ξενοδοχείο Hilton. Βρήκα βελόνες πλεξίματος, κυλίνδρους από μάρμαρο, τσιρότα για τις φουσκάλες και μια αυγοθήκη ψυγείου. Με ενδιαφέρει πώς συνδέονται αυτά τα διαφορετικά υλικά προκειμένου να δημιουργηθεί ένα διαδραστικό παιχνίδι για τους μαθητές. Σε αυτό το readymade μπορείτε να αλλάξετε τη θέση κάθε αντικειμένου και να δημιουργήσετε πολλούς διαφορετικούς ήχους.