Δευτέρα 15 Μαΐου 2017, 24:00 στην ΕΡΤ2
Ernste Spiele I–IV (Σοβαρά παιχνίδια I–IV), 2009–10, Γερμανία, 44’
Σκηνοθεσία: Harun Farocki
Οι εικόνες πολέμου κατακλύζουν την οθόνη μας σε πραγματικό χρόνο και είναι αδύνατο να τις αγνοήσουμε. Η ταινία Ernste Spiele του Harun Farocki μάς θυμίζει ότι αυτό το θέαμα είναι μία μόνο πλευρά της μετατροπής της μάχης σε θέαμα: η εικόνα δεν αναπαριστά απλώς τον πόλεμο αλλά είναι και μέσο διεξαγωγής πολέμου.
Γυρισμένη κυρίως στο κέντρο στρατιωτικής εκπαίδευσης Twentynine Palms στην έρημο της Καλιφόρνιας, η ταινία εξετάζει πώς διάφορες μορφές προσομοίωσης –ιδίως εκείνες των ηλεκτρονικών παιχνιδιών– χρησιμοποιούνται για την εκπαίδευση των Αμερικανών στρατιωτών και για τη θεραπεία τους από το μετατραυματικό στρες.
Τα τέσσερα επεισόδια της ταινίας υιοθετούν μια προσέγγιση κυρίως παρατηρητική. Η μηχανή του Farocki παρουσιάζει με υπομονή τις λεπτομέρειες των σχηματικών άβαταρ και των επίπεδων τοπίων του λογισμικού και καταγράφει τις αντιδράσεις των χρηστών. Το εικονικό και το πραγματικό συγκρούονται καθώς οι οθόνες και οι διαδικασίες του παιχνιδιού εφαρμόζονται σε καταστάσεις όπου διακυβεύονται πραγματικές ζωές.
Στα πρώτα τρία επεισόδια ο Farocki αποφεύγει κάθε σχολιασμό του τι βλέπουμε, ενίοτε θολώνοντας εσκεμμένα τη διάκριση ανάμεσα στο τι είναι πραγματικό και τι προσομοιωμένο. Και μόνο στο τέταρτο μέρος, «A Sun with No Shadow», εμφανίζονται κάθε τόσο τίτλοι στην οθόνη για να οδηγήσουν τα Ernste Spiele στην κατάληξή τους.
Ο φανταστικός ήλιος στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα δημιουργεί φανταστικές σκιές, ενώ στο θεραπευτικό πρόγραμμα δεν υπάρχουν σκιές. Ωστόσο, όπως μας πληροφορεί ο τελευταίος τίτλος, «Και τα δύο χρησιμοποιούν ασύμμετρες εικόνες». Τι σημαίνει ασύμμετρη εικόνα; Στα Ernste Spiele, ένα έργο όπου οι εικόνες της φρίκης του πολέμου αντικαθίστανται από εικονικούς χώρους διαποτισμένους με τη φαντασίωση της κυριαρχίας, αυτό είναι το καίριο ερώτημα.
—Erika Balsom, θεωρητικός κινηματογράφου και καθηγήτρια