Δευτέρα 31 Ιουλίου 2017, 24:00 στην ΕΡΤ2
Pays Barbare (Βάρβαρη χώρα), 2013, Γαλλία, 65΄
Σκηνοθεσία: Yervant Gianikian και Angela Ricci Lucchi
Στην ταινία Pays Βarbare η Angela Ricci Lucchi και ο Yervant Gianikian ρωτούν: «Τι είναι ο φασισμός;». Πώς γεννιέται, πώς ριζώνει και τι συνενώνει τις διάφορες τάσεις του; Η ταινία, που αποτελείται από ιστορικά αρχειακά υλικά, εξερευνά την πιο σκοτεινή περίοδο της ιταλικής ιστορίας.
Την εποχή ανάμεσα στον Πρώτο και στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο η Ιταλία υπέκυψε στον φασισμό και διέπραξε φρικαλεότητες στη Λιβύη και στην Ερυθραία. Η Ricci Lucchi και ο Gianikian εντοπίζουν μεγάλη ποικιλία εικόνων από εκείνη την περίοδο: εναέρια κινηματογράφηση, κινηματογραφικά πλάνα οικογενειακής ζωής, βιομηχανικών χώρων και υλικού προπαγάνδας· φωτογραφίες· διάφορους τύπους φιλμ, καθώς και σχέδια. Κάθε εικόνα εξετάζεται διεξοδικά και επαναφωτογραφίζεται για να δημιουργηθεί μια «νέα» εικόνα που μαρτυρεί την πράξη της θέασης. Αυτή η εμμονική ανάλυση της εικόνας, μια διαδικασία «σάρωσης», συνθέτει την αντιφατική και ανατρεπτική φόρμα του έργου Pays Βarbare. Το μήνυμα των δημιουργών είναι το εξής: ποτέ μην αφήνετε κάτι να ξεχαστεί· αντισταθείτε στο ρεύμα· αντισταθείτε στη σιωπή. Δεν θα μπορούσε να υπάρξει πιο πολιτικοποιημένη στάση.
Η ταινία ξεκινά με την εικόνα του άψυχου σώματος του Benito Mussolini δίπλα σε αυτό της ερωμένης του, της Claretta Petacci, στην κεντρική πλατεία του Μιλάνου το 1945. Όμως ο φακός δεν επικεντρώνεται στον δικτάτορα, αλλά στους φιλοπερίεργους παρατηρητές. Το κοινό έχει τον πρωταγωνιστικό ρόλο: ο θεατής το περιεργάζεται, αλλά κι αυτό φαίνεται να του αντιγυρίζει το βλέμμα. Με αυτή τη σιωπηλή σκηνή ξεκινά το ταξίδι στην πολυτάραχη ιστορία του παρελθόντος.
Τα ερωτήματα των καλλιτεχνών βρίσκουν την έκφρασή τους σε αυτούς τους άλαλους πολίτες του Μιλάνου. Γιατί σιωπούν; Τι κοιτάνε; Πώς μπορούν να βλέπουν και να μην κάνουν τίποτα; Η ταινία τελειώνει με φαντάσματα, αρνητικές σκιές που χορεύουν πέρα από τη φασιστική ιστορία της Ιταλίας και γίνονται παγκόσμιες. Πρόκειται για τον «χορό του θανάτου» ή μήπως η ανθρωπότητα είναι το φάντασμα της ιστορίας; Ένα είναι σίγουρο: το μέλλον είναι σκοτεινό.
—Andrea Lissoni