Δευτέρα 16 Ιανουαρίου 2017, 24:00 στην ΕΡΤ2
Verzió (Εκδοχή), 1979, Ουγγαρία, 54′
Σκηνοθεσία: Miklós Erdély
Η Εκδοχή του Miklós Erdély επικεντρώνεται στο Τισαεσλάρ, ένα χωριό της ανατολικής Ουγγαρίας όπου μια νέα εξαφανίστηκε το 1882 και τελικά βρέθηκε νεκρή στο ποτάμι. Η τοπική εβραϊκή κοινότητα κατηγορήθηκε για τον τελετουργικό της φόνο. Η σχετική δίκη πυροδότησε αντισημιτική προπαγάνδα και αργότερα πογκρόμ στην Αυστροουγγαρία που σχολιάστηκαν διεθνώς.
Η Εκδοχή είναι χαλαρά βασισμένη στις ιστορικές καταγραφές της δίκης. Η αναπαράσταση των γεγονότων από τον Erdély εστιάζει στην ανάκριση του γιου του ραβίνου, που υποχρεώθηκε να καταθέσει ως μάρτυρας. Η ταινία παρουσιάζει έναν κύκλο εναλλασσόμενων εκδοχών του συμβάντος, στον οποίο ο Erdély συνδυάζει τρία κινηματογραφικά είδη: ερευνητικό ρεπορτάζ, ταινία μεγάλου μήκους και «πώς γυρίστηκε». Το τελευταίο καταγράφει το γύρισμα της ταινίας και παρουσιάζει τους ήρωες, τους οποίους υποδύονται ερασιτέχνες από την underground πολιτιστική σκηνή της Ουγγαρίας.
Η Εκδοχή γυρίστηκε με την κάμερα στο χέρι σε χονδρόκοκκο ασπρόμαυρο φιλμ. Η ρηξικέλευθη μορφολογία της κινηματογράφησης και του μοντάζ απηχεί την άποψη του Erdély για το πώς μπορεί ο κινηματογράφος να αποδώσει την ασαφή εμπειρία της πραγματικότητας.
Ο Erdély, αρχιτέκτονας στο επάγγελμα, άσκησε επιρροή ως εννοιολογικός καλλιτέχνης και χαρισματικός καταλύτης στην ανεπίσημη καλλιτεχνική σκηνή της Ουγγαρίας από το 1960 ως τον θάνατό του το 1986. Χαρακτηριστικό της πολύπλευρης δουλειάς του ως συγγραφέα, θεωρητικού, ποιητή και πειραματικού κινηματογραφιστή ήταν το μοντάζ. Τα πειράματά του με την κινηματογραφική γλώσσα συνδύαζαν αναλυτικές και ποιητικές προσεγγίσεις του μέσου, ενώ χρησιμοποιούσε συχνά παλιά πεταμένα φιλμ – «τηλεοπτικά απόβλητα», όπως τα έλεγε.
Δύο από τους ετεροθαλείς αδελφούς του Miklós Erdély σκοτώθηκαν στο Ολοκαύτωμα. Ο κινηματογραφιστής ενδιαφερόταν όχι μόνο για το ανεπεξέργαστο ψυχικό τραύμα –θέμα-ταμπού την εποχή του κομμουνισμού–, αλλά και για τις κυρίαρχες στάσεις και την αρχετυπική εικόνα των Εβραίων στη σύγχρονη κοινωνία.
—Lívia Páldi, επιμελήτρια