Οι Γκοράνι του Κοσσυφοπεδίου που ζουν στο Λουμπίνιε, ένα απομακρυσμένο χωριό στους πρόποδες της οροσειράς Σαρ, διατηρούν το παραδοσιακό έθιμο του τελετουργικού στολισμού της νύφης την ημέρα του γάμου της, καλύπτοντας ολόκληρο το σώμα με στολίδια και μακιγιάζ σε αποχρώσεις της ώχρας. Εύχονται έτσι υγεία και ευτυχία στη νύφη και κρατούν σε απόσταση το κακό μάτι. Το έθιμο αυτό κρατάει τουλάχιστον εδώ και μια χιλιετία, κοντεύει όμως να εξαφανιστεί.   

Οι καλλιτέχνες Yll Çitaku και Nita Deda το ανακάλυψαν ξεφυλλίζοντας ένα παλιό National Geographic που έδειχνε το μακιγιαρισμένο πρόσωπο μιας νύφης των Γκοράνι. Μερικά χρόνια αργότερα, μια μέρα που βρέθηκαν στην περιοχή του Λουμπίνιε –για να κινηματογραφήσουν έναν γάμο, μάλιστα– αναζήτησαν την Aziza Shefiragiç, τη γυναίκα που είχε κάνει αυτές τις χαρακτηριστικές κηλίδες στο πρόσωπο της νύφης που είχαν δει στη φωτογραφία του περιοδικού. Η Shefiragiç είναι μία από τις τελευταίες γυναίκες που γνωρίζουν την τεχνική αυτής της τελετουργίας, σκοπός της οποίας ήταν να «εξισωθούν» όλες οι νύφες του χωριού, να φαίνονται όλες εξίσου όμορφες.

Η Shefiragiç συμφώνησε να εφαρμόσει το τελετουργικό στην ίδια τη Nita Deda. Το βάψιμο μαζί με το ντύσιμο και την τοποθέτηση χειροποίητων αξεσουάρ κράτησε μια ολόκληρη μέρα, ενώ είχαν μαζευτεί τριγύρω και πολλές γυναίκες του χωριού για να παρακολουθήσουν τη διαδικασία. «Η εμπειρία αλλάζει ολοσχερώς τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνεσαι την εμφάνισή σου» λέει η Nita. «Ήταν μια θεϊκή, απόκοσμη στιγμή, σαν να βάφουν ένα ολόκληρο σύμπαν στο πρόσωπο». Στο τέλος της μέρας, η Nita επέστρεψε με το αυτοκίνητο στο Πρίζρεν χωρίς να αφαιρέσει το μακιγιάζ.

Το φιλμ του Yll και της Nita στόχο έχει να διατηρηθεί αυτή η ιδιαίτερη πτυχή πολιτιστικής κληρονομιάς και να γίνει γνωστό το έθιμο σε ευρύτερο κοινό. Όπως λέει και η Nita, «αυτό το πρόσωπο, όπως και το ίδιο το κινηματογραφικό μέσο, προβάλλει την εικόνα μιας διαφορετικής υπαρξιακής κατάστασης και λειτουργεί ως ντοκουμέντο», προσφέροντας στο συλλογικό μέλλον μας ένα άνοιγμα στο ιερό παρελθόν μας.

Μετάφραση: Δημήτρης Πολιτάκης