Το πρωί της 1ης Φεβρουαρίου 2016 οι κάτοικοι της πόλης Τάνα στη Λαπωνία/βόρεια Νορβηγία αντίκρισαν το θέαµα ενός σωρού από 200 κεφάλια ταράνδων σε σχήµα πυραµίδας µπροστά από το δικαστήριο της πόλης Φίνµαρκ. Εκείνη τη µέρα ο νεαρός βοσκός ταράνδων Jovsset Ánte Sara είχε ξεκινήσει νοµική διαδικασία κατά του νορβηγικού κράτους για να αντιταχθεί στον υποχρεωτικό αποδεκατισµό ταράνδων όπως ορίζει ο Νόµος περί βοσκής ταράνδων στη Νορβηγία του 2007, ισχυριζόµενος πως η µείωση των κοπαδιών βάσει συγκεκριµένης οδηγίας ισοδυναµεί µε εξαναγκαστική χρεοκοπία.

Καθώς έπειτα από αιώνες «νορβηγοποίησης» η κοινότητα των Σάµι πασχίζει να διασώσει την ταυτότητά της –τη γλώσσα, τα µέσα επιβίωσης και την κουλτούρα της–, η επιβεβληµένη µαζική θανάτωση ζώων επηρεάζει ως επί το πλείστον τους πιο νέους και µε µικρότερα κοπάδια βοσκούς, οι οποίοι αποτελούν έναν αδύναµο κρίκο µε τις παραδόσεις που η κοινότητα των Σάµι έχει το νοµικό δικαίωµα να διατηρήσει. Η Máret Ánne Sara δηµιούργησε το έργο Pile o’ Sápmi ως καλλιτέχνηµα και «ως ένα διευρυµένο καλλιτεχνικό κίνηµα που συνοδεύει τη δίκη του αδελφού µου […] για να αναδείξει τον αγώνα που γίνεται». Η Sara, που γεννήθηκε το 1983 από γονείς εκτροφείς ταράνδων στο νησί Κβόλεο, είναι ιδρύτρια της καλλιτεχνικής κολεκτίβας Kautokeino. Η ίδια ανήκει στη νέα γενιά καλλιτεχνών Σάµι που εργάζονται για την υπεράσπιση των δικαιωµάτων της κοινότητάς τους.

Το Pile o’ Sápmi κάνει αναφορές σε πνευµατικά, οικολογικά και πολιτικά ζητήµατα. Παραπέµπει στους «Σωρούς οστών», στην αυτόχθονη ονοµασία του τόπου όπου το έθνος των Κρι στοίβαζε κόκαλα βουβαλιών για να ενώσει το πνεύµα των ζώων µε τη γη, ώστε να εξασφαλίσει την ύπαρξή τους στα µέρη όπου σήµερα βρίσκεται ο δυτικός Καναδάς. Η καλλιτέχνις κάνει επίσης µνεία στη στυγνή ιστορία της αποίκησης της Βόρειας Αµερικής, όπου τρόπαια από βουνά οστών µαρτυρούσαν τη σφαγή βουβαλιών, που αποσκοπούσε στην εκδίωξη των αυτοχθόνων από τα εδάφη τους και στην καθήλωσή τους σε οριοθετηµένες περιοχές. Επιπλέον, αυτά τα οστά χρησιµοποιούνταν για την κατασκευή πορσελάνης, θέµα που αποτυπώνεται στην πρόσφατη δουλειά της Sara.

Τα επαναλαµβανόµενα µοτίβα των Σάµι περί προσαρµοστικότητας και ανακύκλωσης είναι επίσης προφανή από τον τρόπο µε τον οποίο το έργο Pile o’ Sápmi αφήνει τις φυσικές διεργασίες να αποκαλύψουν ποικίλα αφηγήµατα. Αν τα φρέσκα σφάγια από κεφάλια ταράνδων αποτελούν για τη µύτη και τα µάτια µια δυσάρεστη υπενθύµιση της σήψης, οι οπές από τις σφαίρες στο κέντρο των κρανίων τους αποκαλύπτουν την έλλειψη σεβασµού που επιδεικνύει το αποικιακό σύστηµα δολοφονίας για τις αυτόχθονες διαδικασίες που θα είχαν συντηρήσει και αξιοποιήσει κάθε µέρος των νεκρών ζώων.

Ο αδελφός της Máret Ánne Sara κέρδισε τη δίκη· σύµφωνα µε την ετυµηγορία, η µαζική σφαγή ζώων αποτελεί παραβίαση των δικαιωµάτων του περί ιδιοκτησίας, που προστατεύονται από την Ευρωπαϊκή Σύµβαση Ανθρωπίνων Δικαιωµάτων. Η κυβέρνηση της Νορβηγίας άσκησε έφεση.

Katya García-Antón