Η επιστροφή του Pavel Brăila στην documenta 14, µετά την προβολή της ταινίας του Shoes for Europe (Παπούτσια για την Ευρώπη, 2000) στην documenta 11, σηµατοδοτεί την ενηλικίωση µιας σύνθετης καλλιτεχνικής πρακτικής. Το έργο του ελευθερώνεται από τα δεσµά του ενός µόνο µέσου και έτσι δίνει φωνή στο δυσκολοπρόφερτο. Κι αυτό δεν είναι µόνο το Τσισινάου, η πόλη όπου γεννήθηκε το 1971, και η Μολδαβία, το κράτος-ανάχωµα µεταξύ αυτοκρατοριών, αλλά γενικότερα αυτό που ξεγλιστρά µέσα από ρωγµές και τριγµούς, από τον εξαντλητικό καθορισµό του γεωπολιτικού λόγου.

Θα ήταν δύσκολο, για παράδειγµα, να αρθρώσουµε τη λέξη «Ολυµπία» στον ρηµαγµένο τόπο διεξαγωγής των Ολυµπιακών Αγώνων του 2004, ένα από τα σύµβολα της καταβαραθρωµένης ελληνικής οικονοµίας. Πλέον δεν έχουµε ιδέα τι θα έπρεπε να αντιπροσωπεύουν οι Ολυµπιακοί πέρα από το αρµονικό πάντρεµα παγκόσµιας εξουσίας, στρατιωτικοποιηµένης ταξικής πάλης και µεγάλου εταιρικού κεφαλαίου. Κι όµως, στο The Golden Snow of the Sochi Olympics (Το χρυσό χιόνι των Ολυµπιακών του Σότσι, 2014) ο Brăila µάς δείχνει ότι αυτή η αφήγηση κάθε άλλο παρά σταθερή είναι. Το έργο εκφράζει την αντίφαση ανάµεσα στις ολύµπιες αρετές που αποδίδονται στο τεχνητό χιόνι που συγκεντρώθηκε σε 98 βαζάκια, το οποίο παράχθηκε για ένα παγκόσµιο δρώµενο που έλαβε χώρα σε µια πόλη µε υποτροπικό κλίµα, και στον τίτλο του που φέρνει στον νου την ντροπή της αποτυχίας – συγκεκριµένα, το τεχνικό πρόβληµα στην τελετή έναρξης που οδήγησε στην παταγώδη αποτυχία µιας νιφάδας να µεταµορφωθεί στον πέµπτο ολυµπιακό κύκλο. Σε ένα βαθύτερο επίπεδο, το έργο µιλά για µια συγκεκριµένη ανοησία στην καρδιά της παγκόσµιας πολιτικής σκηνής.

Ένα άλλο έργο του Brăila δίνει φωνή σε αυτούς που έχει φιµώσει ο ηγεµονικός οικονοµικός ρασιοναλισµός, βαφτίζοντάς τους «τρελούς»: στους «άλλους», στους «φτωχούς» ή στους «σαλεµένους». Στο έργο The Ship (Το πλοίο, 2017) ένα λεωφορείο που περιφέρεται στους δρόµους της πόλης σαν να είναι µισοβυθισµένο στη θάλασσα οικειοποιείται το Stultifera Navis, το «πλοίο των τρελών» που αναδύθηκε ως λογοτεχνική θεµατική στη µεσαιωνική Ευρώπη παραµένοντας ακόµα και τώρα επίκαιρη. Κάτι στην πράξη εξοβελισµού του πλάνητα τρελού και στην απόρριψή του στη θάλασσα απηχεί το µετά το 2008 αφήγηµα µιας Ευρώπης δύο ταχυτήτων: ο «πολιτισµένος» βόρειος πυρήνας κινείται πιο γρήγορα, ο «τεµπέλικος» Νότος πιο αργά. Το Πλοίο του Brăila απεικονίζει έναν κόσµο που αλλάζει µεσολαβηµένο από το νερό του Αιγαίου· δεν κάνει διακρίσεις ούτε αποκλείει επιβάτες. Πολίτες και sans-papiers [παράτυποι µετανάστες], ντόπιοι και επισκέπτες, οι πάντες είναι ευπρόσδεκτοι εδώ, καθώς το έργο µάς υπενθυµίζει ότι είµαστε όλοι «άλλοι», όλοι τρελοί που παραδέρνουµε σ’ έναν ωκεανό αστάθειας.

Vlad Morariu