Το έργο της Phia Ménard που βασίζεται στην κίνηση και στη χειρονοµία καταπιάνεται µε τη µεταλλαγή, τη δια-κίνηση και τη µετάβαση µεταξύ καθιερωµένων φύλων [genders] και ειδών [genres]: απ’ το στρέιτ στο queer, απ’ την αρρενωπότητα στη θηλυκότητα, απ’ τη λαϊκή τέχνη στην υψηλή, απ’ το τσίρκο και το jonglerie στον χορό, απ’ την παντοµίµα στην περφόρµανς. Αυτή η µετατόπιση δεν είναι δυνατόν να οριστεί απλώς ως χορός ή θέατρο· πρόκειται για εξερεύνηση και αποξήλωση της πολιτικής υπόστασης της επιτελεστικής πράξης και των ορίων µεταξύ βιολογικού και θεατρικού σώµατος.
Το 1998, σε ηλικία 27 ετών, η Ménard ίδρυσε τον θίασο Non Nova µε στόχο να µετουσιώσει την τέχνη των ζογκλέρ και την παντοµίµα µέσω ενός ανοίγµατος στη γλώσσα της σύγχρονης τέχνης. Η οµάδα διεκδίκησε να προσδώσει καλλιτεχνική υπόσταση σε αυτές τις «κατώτερες» µορφές, υπερασπίζοντας και εξυµνώντας την εγγύτητα του τσίρκου στην κουλτούρα της εργατικής τάξης, καθώς και στον λαϊκό χαρακτήρα των πανηγυριών και του vaudeville. Η µετάβαση φύλου που έκανε η Ménard το 2008 την ώθησε στο να επαναπροσδιορίσει τη θεατρική της γλώσσα, τονίζοντας την προσωρινότητα ενώπιον της θεατρικής σκηνής µε τα άκαµπτα όρια. Στις περφόρµανς µετάβασης, το σώµα της αναµετριέται µε πρώτες ύλες υπό διαµόρφωση.
Στο Ρ.Ρ.Ρ. (2008), από την εποχή που άρχισε να παίρνει ορµόνες, η Ménard έρχεται αντιµέτωπη µε πάγο που περνά απ’ την απειλητική, στέρεη κατάσταση στην πλήρη ρευστότητα, εκτοξεύοντας σαν ζογκλέρ 120 µπάλες πάγου, βάρους δύο κιλών έκαστη. Όπως και στη λήψη ορµονών, η βιοχηµική και υλική ακρίβεια είναι σηµαντική: αν ήταν λίγο βαρύτερες, οι µπάλες θα µπορούσαν να την τραυµατίσουν, αν ήταν ελάχιστα ελαφρύτερες θα έλιωναν πολύ γρήγορα. Στα έργα του 2011 L’après-midi d’un foehn (Το αποµεσήµερο ενός φοέν) και Vortex (Δίνη) η Ménard προσαρµόζει ένα αόρατο στοιχείο, τον αέρα, σε περφόρµανς που περιλαµβάνουν έναν κύκλο από ανεµιστήρες, αιωρούµενες πλαστικές σακούλες και µεµβράνες που ανεµίζουν. Στο Belle d’hier (Η ωραία του χτες, 2015), έργο για πέντε µπαλαρίνες, περνά αρκετές ώρες σε έναν καταψύκτη µε εξαιρετικά χαµηλή θερµοκρασία, όπου ασχολείται µε τα παγωµένα φορέµατα που χρησιµοποιούνται στην ενενηντάλεπτη παράσταση. Αν τα πρώτα έργα της µετά το 2008 εξερευνούσαν τη µετάβαση φύλου ως υλική, βιοπολιτική διαδικασία –παλεύει µε τον πάγο όπως παλεύει κανείς ενάντια στις επιβεβληµένες σεξουαλικές και πολιτικές ταυτότητες−, το πρόσφατο έργο της Ménard βαθαίνει την κριτική στις ετερο-πατριαρχικές συµβάσεις και µαρτυρά µια νέα τρανς-φεµινιστική αισθητική.
Paul B. Preciado
