Κάθε φορά που επισκέπτοµαι το εργαστήρι της Geta Brătescu κάνω την ίδια διαδροµή. Επιβιβάζοµαι στο τρένο στο Πλοέστι, την πόλη όπου γεννήθηκε το 1926, και αποβιβάζοµαι στο Βουκουρέστι, την πόλη όπου πλέον ζει και όπου, στα µέσα της δεκαετίας του ’60, ξεκίνησε τη δική της µοναδική διαδροµή ως καλλιτέχνις.

Καθώς µπαίνω στο εργαστήρι της, ανακαλύπτω έναν ολικό χώρο, έναν ανιστορικό χώρο. Το εργαστήρι βρίσκεται στο επίκεντρο του έργου της Brătescu – είναι ένας χώρος εν κινήσει, µεταµορφωµένος από τη µετατροπή της εικόνας σε δράση και αντιστρόφως, από την ένταση ανάµεσα στο θεατρικό έργο και στην υποκριτική, ανάµεσα στην αυτο-ανάλυση και στην αυτο-διαγραφή. Η πρωτοκαθεδρία που έχει το εργαστήρι στην καλλιτεχνική πρακτική της Brătescu την οδηγεί σε µεστές φόρµες που απαθανατίζονται στο πλαίσιο της γεωµετρικής τους απλότητας· σε µια χορογραφία των «οπτικών γυµναστικών ασκήσεων του χεριού», της υπό διαµόρφωση ύλης (τα χέρια και το πρόσωπό της, τα χαρτιά, τα υφάσµατα), και προς τον ανθρωποµορφισµό των αντικειµένων. Η σειρά έργων µε τίτλο Drawings with Eyes Closed (Σχέδια µε κλειστά µάτια) αποτελεί την ύψιστη έκφραση αυτής της σχέσης µε τον χώρο: «Το σχέδιο µου δίνει την αίσθηση της ελευθερίας. Σχεδιάζω σαν να περπατάω ή σαν να πετάω σε έναν άδειο χώρο».

Η βαθύτερη έννοια στην τέχνη της Brătescu είναι η αποποίηση της πεζής υπόστασης της γραµµής. Είτε πρόκειται για σχέδια, λιθογραφίες, κολάζ, βιβλία, αυτοπροσωπογραφίες είτε για δράσεις καταγεγραµµένες σε ταινίες ή φωτογραφίες, τα έργα της εµπεριέχουν µια θεατρική δοµή, µια απελευθέρωση ρυθµών µέσα στα οποία αποκαλύπτεται η χειρονοµία του ηθοποιού. Παρακινούµενη από τον µοντερνισµό, το έργο της εκτυλίσσεται σαν σκηνική περφόρµανς και βίωµα, καταγράφοντας, αποµονώνοντας και προσδίδοντας χωρική υπόσταση στον ρόλο της γραµµής. Σε µια απόπειρα να καταστήσει τη γραµµή χειροπιαστή, να αναδείξει τη «σωµατική της κίνηση µέσα στον χώρο», η Brătescu την αποδεσµεύει από την επιφάνεια· αξιώνει για τον εαυτό της την εκφραστικότητα και την αυτονοµία της γραµµής, κάνοντάς τη «να υπηρετεί κενό χώρο». Έτσι, «η γραµµή δεν αφηγείται καµία ιστορία· δεν εξυπηρετεί καµία εικόνα. Η ίδια η γραµµή γίνεται εικόνα, από κάτω προς τα πάνω, έτσι όπως τραγουδά».

Η γραµµή είναι µια δράση, ένα σηµάδι, η καταγραφή µιας παρουσίας. Είναι η απελευθέρωση της αυτόµατης χειρονοµίας. Η δουλειά της Brătescu αποστασιοποιείται από τις παραδοσιακές φόρµες και αποκαλύπτει ότι διαµορφώνεται από ένα αισώπειο ή τσαπλινικό πεπρωµένο. Υφίσταται σε έναν παιχνιδιάρικο, στοιχειώδη κόσµο, που αντηχεί από τη σιωπηρή επινοητικότητα των ακροβατών του τσίρκου, µε τη γλυκόπικρη διάθεση που διακρίνει την commedia dell’arte ή το θέατρο του παραλόγου του Tadeusz Kantor.

Alina Șerban