Η τέχνη της Katalin Ladik βασίζεται στην κίνηση. Τα πάντα τίθενται σε κίνηση, σε συνεχή ροή και µεταµόρφωση· δεν υπάρχει µίµηση, αναπαράσταση, αφήγηµα. Δεν ορίζεται καν η κατεύθυνση της ροής (το να την ορίσεις θα σήµαινε να την παρεµποδίσεις), η οποία αλλάζει δυναµικά, υπερπηδώντας τα πάντα στο διάβα της.

Και αυτό επειδή η Ladik, που γεννήθηκε στο Νόβι Σαντ της Σερβίας το 1942, είναι ποιήτρια (1). Παρ’ όλα αυτά, θεωρεί ότι το χαρτί –το παραδοσιακό µέσο της ποίησης– είναι πολύ στατικό, οπότε το αντικαθιστά µε το σώµα της: αισθησιακό, ξεχωριστό και πολιτικό. Οι αµφιλεγόµενες ποιητικές περφόρµανς της (2) συνοδεύονταν από γλαφυρές συνθέσεις – κολάζ που σχηµάτιζαν υποβλητικές εικόνες (3) τις οποίες ερµήνευε επιτόπου, συχνά µε το γυµνό κορµί της. Οι φωνητικές συνθέσεις της βασίζονταν στην υλική ποιότητα του ήχου. Αποστερώντας τη γλώσσα από το νόηµα, η καλλιτέχνις την ανέλυε σε φωνήµατα για να εκθέσει τις αρχέγονες, ενστικτώδεις και µηχανικές εκφάνσεις της (4). Η συγκλονιστική έκταση της φωνής της (από τις πιο ψηλές µέχρι τις πιο χαµηλές νότες) έκανε την κάθε δηµόσια εµφάνισή της, είτε σόλο είτε ως µέλος ενός µουσικού ή πειραµατικού γκρουπ (5), κοινωνικό γεγονός (6).

Η Ladik είναι ποιήτρια, εικαστικός, περφόρµερ και ηθοποιός – ταυτόχρονα. Συναρπάζεται από τις εντάσεις, τις µετακινήσεις και τις υπερβάσεις. Στη δυναµική αστάθεια εκείνη ανακαλύπτει την ελευθερία· στον ανολοκλήρωτο ορισµό τη δυνατότητα· στην ενεργή αναποφασιστικότητα µια απόδραση από εύκολες γενικεύσεις. Η Ladik επανεφευρίσκει αδιάκοπα τη/τις γλώσσα/ες της. Το έργο της βασίζεται σε µια συνεχή διαφοροποίηση (7) –παραµόρφωση, παρέκκλιση, παύση· µε τα στοιχεία σε δυσαρµονία– αλλά µε µια απροσδόκητη συνοχή.

(1) Τα σουρεαλιστικά, ερωτικά ποιήµατα της Ladik εκδόθηκαν πρώτη φορά το 1962 στο Symposion, ένα πρωτοποριακό περιοδικό για την τοπική εθνοτική µειονότητα στην περιοχή της Βοϊβόντινας > ενεργοποιώντας στρατηγικές πολυπολιτισµικής συνύπαρξης εντός δύο διαφορετικών γλωσσών·

(2) στο Vabljene (1970), µε ένα αρκουδοτόµαρο µονάχα ριγµένο πάνω της, η Ladik εκτέλεσε ένα σαµανιστικό φωνητικό ποίηµα µε µια παραδοσιακή ουγγρική γκάιντα, ένα κρουστό καλυµµένο µε δέρµα κι ένα δοξάρι βιολιού που το χρησιµοποιούσε για να παίζει µε τα µαλλιά της: µια ανατρεπτική προβολή του πουριτανισµού και την αντρικής κυριαρχίας της εποχής > ενεργοποιώντας την πάλη για το δικαίωµα στην (καλλιτεχνική) ελευθερία·

(3) τα κολάζ από συνθέσεις της Ladik, βάσει των οποίων κάνει σωµατικές και φωνητικές περφόρµανς, βασίζονται στην αντιπαράθεση συνήθως ασύµβατων υλικών > ενεργοποιώντας την ευρετική·

(4) η γλώσσα δεν είναι µια ορθολογική κατασκευή: αναδύεται από το περίπλοκο µεταγλωσσικό διάστηµα > ενεργοποιώντας την ασυνέχεια·

(5) η Ladik ήταν µέλος δύο πολυφωνικών πρωτοποριακών γκρουπ, των Acezantez και Spiritus Noister. Η συµµετοχή της (1973-76) στην καλλιτεχνική κολεκτίβα Bosch+Bosch άνοιξε έναν νέο ορίζοντα > ενεργοποίησε τη διαµεσολάβηση, τη συνεργασία και τον δηµιουργικό διάλογο·

(6) όταν το έργο της Ladik άρχισε να ελκύει µεγαλύτερο κοινό, περί το 1975, η καλλιτέχνις εκδιώχθηκε από τον Κοµµουνιστικό Συνασπισµό της Γιουγκοσλαβίας µε την κατηγορία της «ανηθικότητας»· και τότε, παραδόξως, έγινε αστέρι της κρατικής τηλεόρασης > η δυναµική τής «αντικειµενικά» ρευστής πραγµατικότητας·

(7) «Είµαι ερµαφρόδιτη: ψεύδοµαι. Άρα είµαι ειλικρινής. // Είµαι αντικείµενο τέχνης, κένταυρος».1

Marta Dziewańska