«Πού πάνε οι φωνές όταν δεν τις ακούµε πια;» Για περισσότερο από έναν αιώνα πήγαιναν στις πλάκες γραµµοφώνου, στα σαρανταπεντάρια, στους δίσκους βινυλίου, αλλά και σε µερικούς ιδιαίτερους, χειροποίητους δίσκους 78 στροφών, στους οποίους µπορούσες µόνος σου να εγγράψεις τη φωνή σου και να τη στείλεις στους δικούς σου, όσο µακριά κι αν ζούσαν. Οι µετανάστες στην Αµερική τούς χρησιµοποίησαν πολύ, εµπιστεύτηκαν τις στροφές τους για να οδηγήσουν τις φωνές τους στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού.

Τι κάνει ένας συλλέκτης δίσκων-καλλιτέχνης όταν ανακαλύψει ένα τέτοιο αρχείο σ’ έναν ξεχασµένο σωρό ενός παλαιοπωλείου της Αθήνας; Τι ευθύνη αναλαµβάνει απέναντι στις φωνές που µιλούν, αλλά και απέναντι στα πρόσωπα στα οποία απευθύνονται; Τι είδους σχέση µπορεί εκείνος, ο Πάνος Χαραλάµπους, που γεννήθηκε το 1955 στην Αιτωλοακαρνανία, να αναπτύξει µαζί τους; Πώς οφείλει να διαχειριστεί την ευάλωτη ζωή των φωνών; Κι αν αποφάσιζε να τις επιστρέψει στους αρχικούς τους αποδέκτες; Πώς; Πού; Και πότε να το κάνει;

Το κάθε παίξιµο αυτών των δίσκων τούς φθείρει ανεπανόρθωτα. Οι φωνές τους έχουν χαραχτεί σε ευαίσθητο υλικό, ευάλωτο στον χρόνο και στη διάρκεια. Κάθε προσωρινή ανάστασή τους συντείνει στην ολοκληρωτική τους εκµηδένιση, µπορούν να υπάρξουν µόνο αν κάποιος αναλάβει την ευθύνη της επισφαλούς ύπαρξής τους, αν αποδεχτεί την πορεία τους προς την καταστροφή για να τις αναστήσει για µια ακόµα φορά, αν αναδεχτεί τη ζωή τους παρακάµπτοντας τον φόβο του θανάτου τους.

Υπάρχουν αναστάσεις, όµως, που αξίζουν περισσότερο από άλλες; Η βελόνα δεν σκαλώνει µε τον ίδιο κάθε φορά τρόπο στις εγκοπές: οι φωνές µπορεί να επιστρέψουν διαυγέστερες κάποιες φορές, παρά τον θόρυβο από το υλικό του δίσκου, τις βαθιές χαρακιές και τα οδυνηρά γδαρσίµατα. Αρκεί να ακουστούν στο σωστό δωµάτιο, εκεί όπου ίσως πρωτακούστηκαν, κάτω από τις φωτογραφίες που διασώζουν την εικόνα των προσώπων που µιλούν, όταν εντέλει συναντηθούν αυτές οι εικόνες µε τις φωνές τους και µε τις ζωντανές φωνές αυτών που µπορούν να τις αναγνωρίσουν, όταν η µνήµη µιλήσει. Αυτά τα φωνητικά µνηµεία, αποµεινάρια αλλά και ανάσταση φωνών, είναι το «µαύρο µάρµαρο» του περασµένου αιώνα.

Παναγιώτης Πανόπουλος