Bonita Ely, Sewing Machine Gun, 2015, εγκατάσταση ειδικά σχεδιασμένη για το Interior Decoration, Palimpsest Biennale, Mildura, Αυστραλία, 2015
Αυτό το τριήμερο σεμινάριο επανεξετάζει τις θεμελιώδεις σχέσεις των πολέμων και των εμφυλίων (ανάμεσα σε κοινωνικές τάξεις, φυλές και φύλα) με το κεφάλαιο (και ιδιαίτερα το χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο) καθ' όλη την ιστορία του καπιταλισμού. Η χρηματιστικοποίηση στις αρχές του 20ού αιώνα πυροδότησε δύο ολοκληρωτικούς πολέμους, διακοπτόμενους από το κραχ του χρηματιστηρίου το 1929 και τους εμφυλίους στην Ευρώπη. Έναν αιώνα αργότερα, η σύγχρονη χρηματιστικοποίηση μάς ωθεί βεβιασμένα στις πολώσεις των εμφυλίων της υπερμοντερνικότητας. Η χρηματοπιστωτική «κρίση» του 2008 εγκαινίασε μια εποχή υποκειμενικοποιημένων εμφύλιων πολέμων. Αυτό το σεμινάριο εξετάζει τους συγκεκριμένους πολέμους υπό το φως της κατά Μαρξ «πρωταρχικής συσσώρευσης» ως οικονομικής, πολιτικής και υποκειμενικής συνθήκης του κεφαλαίου. Αυτοί είναι οι στρατηγικοί άξονες στους οποίους εδράζονται οι σύγχρονες πολεμικές μηχανές του κατεστημένου.
Διαβλέπονται αρκετά σενάρια: περιλαμβάνουν τη διάρκεια καθώς και την κατάληξη αυτών των πολέμων. Το «ελληνικό σενάριο», όπου η διεύθυνση του πολέμου είναι στα χέρια της χρηματοπιστωτικής μηχανής, είναι η «καπιταλιστική» εικασία. Οι «σχέσεις ισχύος» και «σχέσεις στρατηγικής» μεταξύ κυβερνώντων και κυβερνωμένων συνυπάρχουν προς όφελος των πρώτων: τα dispositif της κυβερνητικότητας λειτουργούν σαν όπλα ελέγχου του πληθυσμού («πόλεμοι εντός πληθυσμών») και αναπαράγουν την ισχύ των πιστωτών. Αυτό συνέβη και συμβαίνει ακόμα –με λιγότερο κυνισμό, λιγότερη βία και δολοφονική αποφασιστικότητα από ό,τι στην Ελλάδα– σε όλες τις χώρες της Ευρώπης. Η πολεμική μηχανή του κεφαλαίου πεισματικά επιδιώκει να αναγκάσει τον πληθυσμό να πληρώσει για τις «χρηματοπιστωτικές καινοτομίες» κηρύσσοντας οικονομική και πολιτική «κατάσταση εκτάκτου ανάγκης».
Ο επίφοβος νεοτερισμός στη διαδικασία που εγκαινιάστηκε από τη χρηματοπιστωτική «κρίση» του 2008 καταδεικνύεται όχι μόνο από την οξυμμένη κυβερνητικότητα των πολέμων εντός πληθυσμών (βλέπε «πολιτικές λιτότητας») αλλά και από τις σχέσεις που η πολεμική μηχανή του κεφαλαίου θα επιδιώξει επίμονα να διατηρήσει με τις μετα-φασιστικές πολεμικές μηχανές. Αυτοί οι νέοι τύποι φασισμού θα διαρρέουν στα βάθη αυτής της πολιτικής διαδικασίας καθυποτάσσοντας τις σχέσεις εξουσίας μεταξύ κυβερνώντων και κυβερνωμένων στο πλαίσιο του «πολέμου» (σύμμαχος έναντι εχθρού). Το «σενάριο των νέων τύπων φασισμού» επικεντρώνεται στο πεδίο της εμφύλιας διαμάχης. Ορίζει ρητά τον ξένο, τον μετανάστη, τον πρόσφυγα, τον μουσουλμάνο ως εχθρό εντός και εκτός, ταυτόχρονα διακηρύσσοντας τη “φυσικότητα” της ετεροφυλοφιλίας, μιας δύναμης dispositif που έχει εξασθενίσει ιδιαίτερα μετά τη δεκαετία του 1960. Η «φυλή» δεν περιορίζεται στον καθορισμό του εχθρού, αλλά μαζί με την πατριαρχία και την ετεροφυλοφιλία αποτελεί το έδαφος για φασιστική και ταυτοτική υποκειμενοποίηση (στη Γαλλία το Front National [Εθνικό Μέτωπο] και το Manif pour tous [Διαδήλωση για όλους] έχουν κινητοποιηθεί εναντίον των γάμων ομοφύλων και έτσι αποτελούν διττή πολιτική έκφραση αυτού του φαινομένου).
Η «φυλή» και η πατριαρχική «ετεροφυλοφιλία» συγκροτούν μια οπτική της παγκοσμιοποίησης που είναι διακριτή από τη χρηματιστικοποίηση αλλά εξίσου ισχυρότατη. Οι πόλεμοι μεταξύ φύλων και φυλών είναι δύο από τους κυριότερους μηχανισμού ελέγχου της «βιοπολιτικής του πληθυσμού» που διαμορφώνουν τον διεθνή καταμερισμό της εργασίας και τον διχασμό των φύλων.
Ενώ η καπιταλιστική μηχανή εξακολουθεί να είναι επιφυλακτική απέναντι στους νέους τύπους φασισμού, αυτό δεν πηγάζει από τον σεβασμό που τρέφει για τις αρχές της δημοκρατίας –το κεφάλαιο είναι οντολογικά αντι-δημοκρατικό!– ή για το κράτος δικαίου. Όπως και στον ναζισμό, ο μετα-φασισμός χαίρει «αυτονομίας» ενώπιον της πολεμικής μηχανής του καπιταλισμού και διαφεύγει από τον έλεγχό του. Η σύγκλιση ή απόκλιση ανάμεσα στους δύο αυτούς τρόπους άσκησης «πολέμων εντός πληθυσμών» θα εξαρτηθεί από την έκβαση των σύγχρονων εμφύλιων πολέμων που θυμίζουν φράκταλ.
Ο ρυθμός επιταχύνεται μετά το 2008 (η απόλυτη κρίση)-2011 (Αραβική Άνοιξη). Ωστόσο, όπως γνωρίζουμε πολύ καλά πλέον, η ιστορία δεν πορεύεται προς τη σωστή κατεύθυνση. Οι αποσυντονισμένες ισορροπίες εξουσιών ευνοούν την πολεμική μηχανή του καπιταλισμού και τους νέους τύπους φασισμού που αλληλοενδυναμώνονται. Για ένα πράγμα είμαστε βέβαιοι: τα διασυνδεδεμένα γεγονότα και οι ρήξεις θα επισυμβούν στο πεδίο των εμφύλιων πολέμων και στην απόλυτη εμμένειά τους.
Το σεμινάριο γίνεται στη γαλλική γλώσσα, με ταυτόχρονη διερμηνεία στην ελληνική και την αγγλική γλώσσα.
Ο Eric Alliez είναι καθηγητής στο Université de Paris 8 και στο Centre for Research for Modern European Philosophy, Kingston University, στο Λονδίνο. Το τελευταίο του βιβλίο, σε συνεργασία με τον Jean-Claude Bonne, έχει τον τίτλο Défaire l’image. De l’art contemporain (Ακυρώνοντας την εικόνα. Περί σύγχρονης τέχνης, 2013). Ζει και εργάζεται στο Παρίσι.
Ο Maurizio Lazzarato είναι κοινωνιολόγος και φιλόσοφος. Τα τελευταία βιβλία του είναι τα Marcel Duchamp et le refus du travail (Ο Marcel Duchamp και η απάρνηση της εργασίας, 2014) και Gouverner par la dette (Κυβερνώντας δια του χρέους, 2014). Ζει και εργάζεται στο Παρίσι.
Οι Eric Alliez και Maurizio Lazzarato εξέδωσαν από κοινού το έργο Guerres et Capital (Πόλεμοι και κεφάλαιο, 2016).
