Νένη Πανουργιά, εγκαίνια των Δημόσιων Δράσεων της documenta 14 στο Πάρκο Ελευθερίας, φωτο: Στάθης Μαμαλάκης
Ο Μιχαήλ Μπαχτίν μας έχει πει ότι ο χρονοτόπος συνδέει τις χρονικές και χωρικές σχέσεις της γλώσσας με το ιδεολογικό και πολιτικό συγκείμενο που τις έχει δημιουργήσει. Ο χρόνος, λέει ο Μπαχτίν, «πυκνώνει, αποκτά σάρκα, γίνεται ορατός στην τέχνη. Παρομοίως, ο χώρος φορτίζεται και ανταποκρίνεται στις κινήσεις του χρόνου, της πλοκής, της ιστορίας». Η σάρκα του χρόνου ενσαρκώνει την υφή της εμπειρίας ‒ της εμπειρίας του πόνου, της εξουσίας, της αποστροφής, του κινδύνου, της εξαίρεσης. Ο χώρος, με τη σειρά του, κωδικοποιεί τον χρόνο και την ενσάρκωσή του όταν τον αποκτά, του ενσταλλάσσεται, όταν υποχρεούται να επιτελέσει δυστοπισμούς, είτε στα κρατητήρια του ΕΑΤ/ΕΣΑ και της Villa Grimaldi, στο Γυμνό Νησί (Goli Otok) και τον Άγιο Γρηγόριο (Sveti Grgur) της Αδριατικής, στις ιστορίες των Δυτικών Απάτσι του Keith Basso, στα διάφορα Μουσεία του Ολοκαυτώματος, είτε στην τουριστικοποίησή τους. Όταν τουριστικοποιούνται τέτοιοι χώροι (δηλαδή, κατ’ ουσίαν υπόκεινται σε κάτι ανάλογο με τον ταξικό χωροεκτοπισμό υποβαθμισμένων αστικών περιοχών), τι μετατρέπεται σε αντικείμενο του τουριστικού βλέμματος; Το παραμένον αίμα στους τοίχους και το φάντασμα των πνιχτών κραυγών; Ο ήχος του βούρδουλα; Η γεωμετρία του βασανιστηρίου ‒ αυτό σε κάθετη, όρθια θέση, εκείνο σε οριζόντια, ξαπλωτή, το άλλο (σαν της Chelsea Manning) στην ορθή γωνία της καρέκλας; Η επιτέλεση της ωμής, γυμνής εξουσίας; Και τι, άραγε, μπορεί να περιπλέξει (ηθικά, πολιτικά, επιτελεστικά) αυτόν τον χωροεκτοπισμό; Πώς μπορεί να διαφυλαχθεί ή ωμότητα της εξουσίας από το σιδέρωμα της τουριστικής ματιάς;
Η Νένη Πανουργιά είναι επισκέπτρια αναπληρώτρια καθηγήτρια Ανθρωπολογίας στο New School for Social Research (2013-2017) και Senior Research Fellow στο Ινστιτούτο Συγκριτικής Λογοτεχνίας και Κοινωνίας (Columbia University), όπου είναι υπεύθυνη για ένα έργο για τη γήρανση που χρηματοδοτείται από το Ίδρυμα Andrew Mellon, καθώς και Adjunct Associate Professor στο Τμήμα Ψυχολογίας του Columbia University, και διδάσκει εθελοντικά στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα της φυλακής υψίστης ασφαλείας Sing Sing στην Πολιτεία της Νέας Υόρκης. Στα βιβλία της περιλαμβάνονται και τα εξής: Fragments of Death, Fables ofIdentity. An Athenian Anthropography, με τον George E. Marcus και Dangerous Citizens. The Greek Left and the Terror of the State.
