ΑΝΤΙΔΩΡΟΝ. Η Συλλογή του ΕΜΣΤ στο Μουσείο Fridericianum

Μπία Ντάβου, Ιστία, 1981, ύφασμα, Συλλογή Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης, Αθήνα (ΕΜΣΤ), άποψη εγκατάστασης, ΑΝΤΙΔΩΡΟΝ. Η Συλλογή του ΕΜΣΤ, Fridericianum, Κάσελ, φωτογραφία: Nils Klinger

Βλάσης Κανιάρης, Κουτσό, 1974, εγκατάσταση που περιλαμβάνει έξι ανθρώπινες φιγούρες, εννέα βαλίτσες, μεταλλικό κλουβί, κιμωλία σε πισσόχαρτο, Συλλογή Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης, Αθήνα (ΕΜΣΤ), άποψη εγκατάστασης, ΑΝΤΙΔΩΡΟΝ. Η Συλλογή του ΕΜΣΤ, Fridericianum, Κάσελ, φωτογραφία: Mathias Völzke

Janine Antoni, Slumber, 1994, διάφορα υλικά, Συλλογή Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης, Αθήνα (ΕΜΣΤ), άποψη εγκατάστασης, ΑΝΤΙΔΩΡΟΝ. Η Συλλογή του ΕΜΣΤ, Fridericianum, Κάσελ, φωτογραφία: Nils Klinger

Γιάννης Κουνέλλης, Άτιτλο, 1993, κάρβουνο, σακιά και σίδερο, Συλλογή Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης, Αθήνα (ΕΜΣΤ), άποψη εγκατάστασης, ΑΝΤΙΔΩΡΟΝ. Η Συλλογή του ΕΜΣΤ, Fridericianum, Κάσελ, φωτογραφία: Jasper Kettner

Kendell Geers, Acropolis Redux (The Director’s Cut), 2004, κατάσταση, άποψη εγκατάστασης, ΑΝΤΙΔΩΡΟΝ. Η Συλλογή του ΕΜΣΤ, Fridericianum, Κάσελ, φωτογραφία: Nils Klinger

Mona Hatoum, Fix It, 2004, διάφορα υλικά, άποψη εγκατάστασης, ΑΝΤΙΔΩΡΟΝ. Η Συλλογή του ΕΜΣΤ, Fridericianum, Κάσελ, φωτογραφία: Nils Klinger

Νίκος Ναυρίδης, Looking for a Place, 1999, τετρακάναλη βιντεοπροβολή, Συλλογή Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης, Αθήνα (ΕΜΣΤ), άποψη εγκατάστασης, ΑΝΤΙΔΩΡΟΝ. Η Συλλογή του ΕΜΣΤ, Fridericianum, Κάσελ, φωτογραφία: Nils Klinger

Νίκος Τρανός, Ένας παγετώνας στο τραπέζι μας, 2013, άργιλος ψημένος και υαλωμένος στους +1100 βαθμούς κελσίου, ξύλινο οικιακό έπιπλο, Συλλογή Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης, Αθήνα (ΕΜΣΤ), άποψη εγκατάστασης, ΑΝΤΙΔΩΡΟΝ. Η Συλλογή του ΕΜΣΤ, Fridericianum, Κάσελ, φωτογραφία: Nils Klinger

Στέλιος Φαϊτάκης, Fortunately absurdity is lost (but they have hoped for much more), 2014, ακρυλικό σε MDF, Συλλογή Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης, Αθήνα (ΕΜΣΤ), άποψη εγκατάστασης, ΑΝΤΙΔΩΡΟΝ. Η Συλλογή του ΕΜΣΤ, Fridericianum, Κάσελ, φωτογραφία: Nils Klinger

Αλέξης Ακριθάκης, Νίκος Αλεξίου, Δημήτρης Αληθεινός, Janine Antoni, Στήβεν Αντωνάκος, Ευγενία Αποστόλου, Αθανάσιος Αργιανάς, Bertille Bak, Κώστας Βαρώτσος, Κωστής Βελώνης, Lynda Benglis, Βαγγέλης Βλάχος, Andrea Bowers, Adam Broomberg και Oliver Chanarin, Κωνσταντίνος (Ντίκος) Βυζάντιος, Pedro Cabrita Reis, Παύλος (Διονυσόπουλος), Γιώργος Δρίβας, Χάρις Επαμεινώνδα, Köken Ergun, Ειρήνη Ευσταθίου, Jan Fabre, Carlos Garaicoa, Kendell Geers, Mona Hatoum, Gary Hill, Θόδωρος, Emily Jacir, Βλάσης Κανιάρης,
Gülsün Karamustafa, Νίκος Κεσσανλής, Kimsooja, Πάνος Κοκκινιάς, Δημοσθένης Κοκκινίδης, Joseph Kosuth, Γιάννης Κουνέλλης, Piotr Kowalski, Γιώργος Λαζόγκας, Γιώργος Λάππας, Ange Leccia, Στάθης Λογοθέτης, Μαρία Λοϊζίδου, Ανδρέας Λόλης, Danny Mathys, Γιάννης Μίχας, Μανώλης Μπαμπούσης, Χρόνης Μπότσογλου, Γιάννης Μπουτέας, Νίκος Ναυρίδης, Μπία Ντάβου, Παντελής Ξαγοράρης, Γιώργος Ξένος, Δανιήλ (Παναγόπουλος), Μαρία Παπαδημητρίου, Ηλίας Παπαηλιάκης, Νίνα Παπακωνσταντίνου, Ρένα Παπασπύρου, Αιμιλία Παπαφιλίππου, Ναυσικά Πάστρα, Walid Raad, Oliver Ressler, Λουκάς Σαμαράς, Γιώργος Σαπουντζής, Allan Sekula, Βασίλης Σκυλάκος, Χριστιάνα Σούλου, Άσπα Στασινοπούλου, Τάκης, Δημήτρης Τζαμουράνης, Θανάσης Τότσικας, Νίκος Τρανός, Στέφανος Τσιβόπουλος, Κώστας Τσόκλης, Bill Viola, Στέλιος Φαϊτάκης, Joana Hadjithomas και Khalil Joreige, Γιώργος Χατζημιχάλης, Χρύσα, Γιάννης Ψυχοπαίδης, Αλέξανδρος Ψυχούλης

Fridericianum, Κάσελ

Η έκθεση ΑΝΤΙΔΩΡΟΝ. Η Συλλογή του ΕΜΣΤ που πραγματοποιείται στο Μουσείο Fridericianum ως τμήμα της documenta 14, σηματοδοτεί την πρώτη μεγάλη παρουσίαση της συλλογής του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης (ΕΜΣΤ) της Ελλάδος στο εξωτερικό. Η από κοινού απόφαση της documenta 14 και του EMΣT για διπλή μετατόπιση της έδρας τους, καθιστά το κτίριο του ΕΜΣΤ, την ανακαινισμένη πρώην ζυθοποιία Φιξ στην Αθήνα, έναν από τους κύριους εκθεσιακούς χώρους της documenta 14 στην Αθήνα και το Fridericianum στο Κάσελ, τον παραδοσιακά κύριο εκθεσιακό χώρο της documenta, προσωρινή στέγη της συλλογής του ΕΜΣΤ. Μέσω αυτής της ανταλλαγής, η documenta 14 και το ΕΜΣΤ ενισχύουν τον δημόσιο ρόλο αλλά και τους στόχους τους, όπως αυτοί αποτυπώνονται στον τίτλο εργασίας της documenta 14 Μαθαίνοντας από την Αθήνα και στη νέα ετήσια σειρά εκθέσεων του Μουσείου που ξεκίνησε το 2016, με τίτλο Το ΕΜΣΤ στον Κόσμο. Αυτή η συνεργασία επιτρέπει και στους δύο θεσμούς να ανακαλύψουν περισσότερα για την αποστολή τους και να ενδυναμώσουν τους δεσμούς τους μέσα από τον κοινό τους στόχο να αναδείξουν τον κοινωνικό ρόλο της τέχνης και τη δυνατότητά της να καταγγέλλει, να μεταμορφώνει και να «θεραπεύει» τον τραυματισμένο κόσμο μας.

Η συλλογή του ΕΜΣΤ περιλαμβάνει περισσότερα από 1.100 έργα που χρονολογούνται από τη δεκαετία του 1960 έως σήμερα. Η έκθεση στο Fridericianum είναι μια προσαρμοσμένη στο Fridericianum εκδοχή της μουσειολογικής μελέτης που εκπονήθηκε για να εφαρμοστεί στους χώρους του ΕΜΣΤ πριν τα επίσημα εγκαίνια. Η έκθεση πραγματεύεται θέματα όπως η διέλευση συνόρων, η διασπορά, ο νόστος, οι διαπολιτισμικές ανταλλαγές, η υπαρξιακή αναζήτηση, η μυθολογία, η ατομική και συλλογική μνήμη. Διατηρώντας το διεθνές εύρος της, η έκθεση εδώ δίνει έμφαση στην παρουσία των Ελλήνων καλλιτεχνών, επανεξετάζοντας και αναδεικνύοντας την εθνική και διεθνή τους πορεία.

Η έκθεση ΑΝΤΙΔΩΡΟΝ. Η Συλλογή του ΕΜΣΤ στο Fridericianum, στη γενέτειρα της documenta και του πρώτου δημόσιου μουσείου της Ευρώπης, επικεντρώνεται στις έννοιες της συναλλαγής, του δανείου, της προσφοράς, του μοιράσματος, έννοιες που έπαιξαν σημαντικό ρόλο σε αυτήν τη συνεργασία. Το πρόθεμα «αντι-» στο τίτλο αποκαλύπτει μια σαφή θέση και συνεπώς μια άποψη, η οποία δεν σημαίνει απαραιτήτως αντίθεση, αλλά εκκινεί από διαφορετική αφετηρία προκειμένου να επικοινωνήσει, να συζητήσει, να συγκλίνει, να γεφυρώσει και να αποδεχτεί τη θέση των άλλων. Αντίδωρον (κυριολεκτικά η ανταπόδοση κάποιου για δώρο που του έχουν κάνει) ή Αντιδάνειο (η επιστροφή ενός γλωσσικού, πολιτισμικού ή οικονομικού δανείου), λέξεις που συζητήσαμε στο ΕΜΣΤ ως πιθανούς τίτλους αυτής της έκθεσης. Ο τίτλος μας εκφράζει τον αμοιβαίο σεβασμό μεταξύ των δύο θεσμών, ανεξαρτήτως των διαφορετικών δεσμεύσεών τους, κατά τον διάλογο και την επανερμηνεία ουσιωδών ζητημάτων και καλλιτεχνικών ιδιωμάτων. Λόγω της βραχύβιας ιστορία του ως έδρας του κοινοβουλίου, το Fridericianum καθίσταται ο πλέον κατάλληλος χώρος για την έκθεση των έργων ορισμένων καλλιτεχνών που σχετίζονται με την ταραγμένη μεταπολεμική περίοδο, τη δικτατορία στην Ελλάδα και τη μεταπολίτευση.

Η έκθεση παρακολουθεί την πορεία της σύγχρονης τέχνης διεθνώς, εξετάζοντας τη σχέση της με Έλληνες καλλιτέχνες στην Ελλάδα ή και στο εξωτερικό, οι οποίοι δεν παρέκκλιναν από τις αρχές και τις αξίες του αρχαιοελληνικού πολιτισμού και της φιλοσοφίας του. Περαιτέρω και προπάντων, η έκθεση αποπειράται να ανανοηματοδοτήσει έργα του παρελθόντος αλλά και να υπογραμμίσει την περιπλοκότητα της κοινωνικής, πολιτικής, οικονομικής και περιβαλλοντικής κατάστασης σήμερα, καθώς και την ανάγκη για έναν νέο ανθρωπισμό.

Το ΕΜΣΤ εκφράζει τις ειλικρινείς και θερμές ευχαριστίες του στον κ. Adam Szymczyk, του οποίου η απόφαση να μάθει από την Αθήνα οδήγησε σε μια σημαντική συνεργασία και ώθησε εμάς να μάθουμε πολλά από το Κάσελ. Αυτή η σπουδαία συνεργασία ήρθε σε μια στιγμή όπου το μουσείο ξεκινά ένα νέο ταξίδι με τίτλο Το ΕΜΣΤ στον κόσμο. Χωρίς την ουσιαστική συμβολή της documenta 14 και την υποστήριξη της εξαιρετικής «ομάδας» της, αυτή η πρώτη εκτεταμένη παρουσίαση της συλλογής μας στη Γερμανία και η μετατόπισή μας από την Αθήνα στο Κάσελ δεν θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί.

Κατερίνα Κοσκινά
Διευθύντρια του ΕΜΣΤ

Λίστα συντελεστών

Επιμέλεια:
Κατερίνα Κοσκινά

Βοηθοί επιμελητές:
Τίνα Πανδή, Σταμάτης Σχιζάκης

Μουσειολογική μελέτη:
Κατερίνα Κοσκινά

Αρχιτεκτονικός σχεδιασμός:
Ηρώ Νικολακέα

Έλεγχος έργων:
Φωτεινή Αλεξοπούλου, Κωνσταντίνος Στουπάθης, Δημήτρης Σελίμης

Επικοινωνία, γραφείο τύπου ΕΜΣΤ:
Κασσιανή Μπένου, Δέσποινα Μπαραμπούτη

Γραφείο Διοικητικού Συμβουλίου και Διεύθυνσης ΕΜΣΤ:
Έλενα Ανδρέου, Δέσποινα Κωνσταντινίδου, Άννα Μυκονιάτη

Αρχειοθέτηση:
Σταμάτης Σχιζάκης

Επιμέλεια κειμένων τοίχου:
Κατερίνα Κοσκινά, Τίνα Πανδή, Σταμάτης Σχιζάκης

Συντονισμός εκθεσιακού χώρου:
Eric Pries

Tεχνική ομάδα documenta 14:
Tim O’Loghlin, Robert Gabriel, Georg Scherlin, René Nossem, Leonard Bahro, Arthur Seefried, Jens Redemann, Tibor Dießner, Felix Rouaud, Carsten Kruse, Stefan Feige, Juri Neumann, Heinrich Schröder, Jacob Höfle, Stefan Küchenmeister, Torben Röse, Bernd Schlake, Jürgen Zähringer, René Wagner, Miron Jakupovic, Trinidad Martinez Toca, Daniel Goffin, Chris Bierl, Johannes Maas, Alexander Poliček, Michael Zimmermann, Natalie Obert, Rick Buckley, Michael Pfänder, Kai Bannert, Leonie Samland, Maja Rinck, Rika Pause, Paulina Pote, Paul Holger, Frank Rohde

Βοηθοί καλλιτεχνών:
Mikes Pope (Jan Fabre), Damiano Urbani (Γιάννης Κουνέλλης)

Διοικητικές και οικονομικές υπηρεσίες ΕΜΣΤ:
Κωνσταντίνος Κοντογιάννης, Δέσποινα Παγώνη, Χρήστος Πράνταλος, Οδυσσέας Στεργίου

Σήμανση έκθεσης:
Mevis & Van Deursen