Salvatore Gozzo, Φέρες, Συνοριακή ζώνη Έβρου, Ελλάδα, 27 Νοεμβρίου, 2014
Σε ένα πρόσφατο Eurogroup, κάποιοι Ευρωπαίοι υπουργοί Οικονομικών φέρονται να είπαν στον Ευκλείδη Τσακαλώτο ότι μπορεί να εξανίσταται δικαίως με τις απαιτήσεις του ΔΝΤ, αλλά εντέλει θα πρέπει να τις αποδεχτεί. Επικαλέστηκαν την ανάγκη να παραμείνει το ΔΝΤ στο ελληνικό πρόγραμμα γιατί αυτό απαιτεί η κοινή γνώμη των χωρών τους –κάτι που είναι έτσι κι αλλιώς σημαντικό, πόσο μάλλον σε μια εκλογική χρονιά. Ο Τσακαλώτος φέρεται να απάντησε: «Εμείς δεν έχουμε εκλογές, δεν διαθέτουμε κοινή γνώμη, δεν είμαστε ευρωπαϊκή χώρα;» Ένας υπουργός ευρωπαϊκής χώρας, σε ένα κορυφαίο ευρωπαϊκό όργανο, έθεσε το ερώτημα αν η χώρα του είναι όντως ευρωπαϊκή…
Δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι αν όντως έγινε ο διάλογος –δεν έχει πολλή σημασία άλλωστε. Αυτό που έχει σημασία είναι ότι ο διάλογος, πραγματικός ή μη, αποτυπώνει την αντιφατική κατάσταση της σημερινής Ελλάδας, μιας χώρας μέσα/έξω από την Ευρώπη.
Ελλάδα, μια (μη) ευρωπαϊκή χώρα. Μια χώρα της ευρωπαϊκής εξαίρεσης όπου το «μέσα στην Ευρώπη» και το «έξω από την Ευρώπη» συναντιούνται και απομακρύνονται, αλληλοδιαπλέκονται και συγκρούονται. Μια ενδιάμεση ζώνη όπου τίποτα ευρωπαϊκό δεν ισχύει και ταυτοχρόνως κάθε τι είναι ευρωπαϊκό.
Η Ελλάδα είναι μια χώρα που ανήκει στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά για αυτήν έχουν τεθεί σε αναστολή λόγω Μνημονίου οι κανόνες που ισχύουν για τις υπόλοιπες χώρες-μέλη.
Μια χώρα που έχει ευρώ, αλλά το ευρώ της (λόγω capital control) δεν είναι το ίδιο με εκείνο των υπόλοιπων χωρών της ευρωζώνης.
Μια χώρα της οποίας ο υπουργός θεσμικά συμμετέχει ισότιμα στο Eurogroup, αλλά στην πράξη δεν έχει τα ίδια δικαιώματα με τους άλλους υπουργούς, ανήκοντας σε μια απροσδιόριστη «γκρίζα» ζώνη.
Μια χώρα όπου, όπως λέει ο πρόεδρος Γιούνκερ, το ευρωπαϊκό κεκτημένο για τα εργασιακά δικαιώματα ισχύει, αλλά, όπως λέει πάλι ο πρόεδρος Γιούνκερ, δεν μπορεί να πάρει νομική μορφή, γιατί δεν γίνεται να ανακληθούν οι μνημονιακοί νόμοι.
Μια χώρα που είναι η πύλη εισόδου των προσφύγων στην Ευρώπη και ταυτόχρονα το τείχος αποκλεισμού τους από την Ευρώπη. Στην Ελλάδα οι πρόσφυγες είναι στην Ευρώπη, αλλά δεν είναι στην Ευρώπη.
Μια χώρα όπου τα ανθρώπινα δικαιώματα και το διεθνές Δίκαιο είναι θεσμοθετημένα, αλλά αποτελεί τόπο κενό δικαιωμάτων και Δικαίου για τους πρόσφυγες.
Μια χώρα όπου η πολιτική ελίτ της. για να δηλώσει τη βούληση για την «παραμονή πάση θυσία μέσα στην Ευρώπη», χρησιμοποιεί την έκφραση «πίστη στον ευρωπαϊκό προσανατολισμό». Ο προσανατολισμός όμως είναι μια λέξη που αναφέρεται σε κάτι που είναι εκεί έξω και πρέπει να κατευθυνθείς προς αυτό. Η λεκτική αντίφαση είναι εξόχως αποκαλυπτική: για να μείνει η Ελλάδα εντός της Ευρώπης πρέπει να κατευθυνθεί εκεί έξω όπου βρίσκεται η Ευρώπη.
Ωστόσο, η ιδιαίτερη «ελληνική κατάσταση» αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της γενικής «ευρωπαϊκής κατάστασης». Μια «εξαίρεση» που παίζει αποφασιστικό ρόλο στη διαμόρφωση του νέου «κανόνα». Ένα «εκτός» που βρίσκεται διαρκώς «εντός».
Το Studio 14 είναι μια ομάδα έρευνας στο πλαίσιο της documenta 14. Επιχειρεί, ξεκινώντας από την «ελληνική κατάσταση», να θέσει ερωτήματα για τη σημερινή Ευρώπη, την Ευρώπη του Μνημονίου και των προσφύγων, των αγορών και του Brexit. Συνδυάζοντας την τέχνη, τη θεωρία και την πολιτική, το Studio 14 φιλοδοξεί να ερευνήσει, να στοχαστεί, να συζητήσει κι εντέλει να παραγάγει γνώση. Γνώση για όσα επιβάλλονται «από τα πάνω», αλλά και όσα αναδύονται «από τα κάτω»: τις νέες υβριδικές γλώσσες και ταυτότητες, τις νέες κοινότητες αντίστασης και δημιουργίας. Θα μας βρείτε στο Ωδείο.
www.documenta14.de/gr/notes-and-works/16271/studio-14
Ο Γιάννης Αλμπάνης είναι δημοσιογράφος και blogger. Σπούδασε Γαλλική Λογοτεχνία στην Αθήνα και Πολιτική Φιλοσοφία στο Παρίσι και δραστηριοποιείται στη ριζοσπαστική πολιτική.
